حسابداري ردپاي آب محصولات زراعي اصلي در استان فارس

توسعه اقتصادي اجتماعي، رشد جمعيت و تغيير اقليم چالش هاي عمده‌اي را براي پايداري و امنيت غذايي ايجاد كرده‌اند و منابع آب كه براي حيات بشر، معيشت پايدار و حفظ زيست بوم‌ها ضروري است، تحت فشار واقع شده است. وضعيت موجود منابع آب در ايران و روند گرايشات حاكم بر آن به خوبي ضرورت مديريت تقاضا و تعديل مصرف آب را نشان مي‌دهد. در اين راستا ايجاد حسابداري ردپاي آب با فراهم كردن اطلاعات لازم، زمينه را براي شناسايي جريان‌هاي آب مجازي، مديريت كارآمد تقاضاي آب، افزايش بهره‌وري انواع آب و اصلاح سياست‌هاي تجاري فراهم مي‌سازد. در اين مطالعه ردپاي آب براي شش محصول گندم، جو، شلتوك، ذرت دانه‌اي، چغندرقند و گوجه‌فرنگي در سطح استان فارس محاسبه شد. نتايج نشان داد كه بر اساس اطلاعات و آمار سال زراعي 96 -95، مجموع ردپاي آب در توليد محصولات مورد مطالعه كه حدود 60 درصد اراضي آبي و ديم استان فارس را تشكيل مي‌دهند، حدود 6/6 ميليارد مترمكعب در سال مي‌باشد كه از اين رقم حدود 95 درصد مربوط به محصولات در چرخه آبي و حدود 5 درصد (آب سبز) مربوط به محصولات ديم است.نزديك به 55 درصد(3613/11 ميليون مترمكعب) از كل ردپاي آب استان مربوط به توليد گندم آبي و ديم است. مجموع ردپاي آب آبي و سبز براي محصولات گندم، جو، شلتوك، ذرت دانه اي، چغندرقند و گوجه فرنگي به ترتيب معادل 1778،320، 440، 151، 146و 147 ميليون مترمكعب است و در مجموع معادل با در حدود 3 ميليارد مترمكعب در سال مي باشد. سهم ردپاي آب براي محصول گندم و جو آبي و ديم به ترتيب حدود 20 درصد و افزون بر 90 درصد مي باشد در حالي كه اين نسبت براي شلتوك، ذرت دانه اي و چغندرقند كمتر از 1 درصد است. بنابراين فرصت هاي زيادي براي بهبود بهره وري آب از راه افزايش عملكرد در هكتار به ويژه در اراضي تحت كشت گندم و جو وجود دارد. همچنين، نسبت ردپاي آب سفيد+ خاكستري به كل ردپاي آب براي محصولات مورد مطالعه به ترتيب 47،49،61،61،60 و 59 درصد است كه به خوبي ضرورت بكارگيري سيستم هاي آبياري كاراتر، كاهش تبخير و تعرق غيرسودمند، تقليل تلفات كود شيميايي، استفاده موثرتر از باران، بهينه سازي تاريخ كاشت و انتخاب محصول و واريته هاي با عملكرد بالا را نشان مي دهد. در نهايت، نتايج نشان دادند كه دهستان هاي ايزدخواست شرقي و غربي واقع در شهرستان زرين دشت با توجه به شرايط آب وهوايي بالاترين و دهستان خنجشت در بخش مركزي شهرستان اقليد كمترين مجموع ردپاي آب كشت گندم آبي را در سطح استان فارس به خود اختصاص داده اند.