اثربخشي آموزش مهارت‌هاي حل مسأله شناختي- اجتماعي بر راهبردهاي مقابله‌اي و احساس ناكامي نوجوانان دختر داراي رفتارهاي پرخطر

مقدمه: يكي از موارد جدي تهديد كننده سلامت، كه در سال هاي اخير با توجه به تغييرات سريع اجتماعي، از سوي سازمان هاي بهداشتي، مجريان قانون و سياست گذاران اجتماعي به عنوان يكي از مهمترين مشكلات موجود در جامعه مورد توجه قرار گرفته است، شيوع رفتارهاي پرخطر در ميان نوجوانان مي باشد. هدف پژوهش حاضر بررسي اثربخشي آموزش مهارت هاي حل مسئله شناختي اجتماعي بر راهبردهاي مقابله اي و احساس ناكامي نوجوانان دختر داراي رفتارهاي پرخطر بود. روش كار: روش پژوهش نيمه آزمايشي و با طرح پيش آزمون پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماري اين پژوهش شامل كليه نوجوانان دختر مقطع متوسطه بابلسر در سال تحصيلي99-1398بودند. نمونه گيري اين پژوهش در دو مرحله انجام گرفت. الف: در اين مرحله400 دانش آموز به صورت تصادفي خوشه اي تك مرحله اي از ميان كليه دانش آموزان انتخاب شدند و پرسشنامه رفتارهاي پرخطر نوجوانان ايراني زاده محمد و احمدآبادي (1387) بر روي آنها اجرا گرديد. ب: افرادي كه بالاترين نمره را در پرسشنامه رفتارهاي پرخطر نوجوانان ايراني داشتند مشخص شدند كه شامل85 نفر بودند و در ادامه پرسشنامه راهبردهاي مقابله اي بلينگز و موس(1984) (شيوه پاسخ دهي پرسشنامه به اين صورت است كه پاسخگويان موافقت يا مخالفت را با اين گويه ها در يك مقياس 4 گزينه اي از هيچ وقت (=1) تا به هميشه (=4) بيان مي كنند؛ حسيني قدم گاهي و همكاران اعتبار اين پرسشنامه را به روش همساني دروني از ۴۱/0 تا 0.66 گزارش كرده اند) و پرسشنامه احساس ناكامي گيلبرت و آلن(1998) (پاسخگويان موافقت يا مخالفت را با اين گويه ها در يك مقياس 5 گزينه اي از كاملا موافق (=5) تا كاملا مخالف (=1) بيان مي كنند؛ ترصفي، كلانتركوشه و لستر ضرايب آلفاي كرونباخ پرسشنامه احساس ناكامي را براي گروه زنان 0.93 و براي مردان 0.93 و روايي همگرايي آنرا را با پرسشنامه افسردگي بك 0.71 گزارش كرده اند) بر روي آنها اجرا شد، از بين آنها 36 نفر به عنوان نمونه نهايي انتخاب و به صورت تصادفي ساده در دو گروه آزمايش و گواه (هر گروه شامل 18 نفر) جايگزين شدند. گروه آزمايش در معرض آموزشي مهارت هاي حل مسئلۀ شناختي اجتماعي به مدت ده جلسه يك و نيم ساعته قرار گرفت و گروه گواه هيچ گونه درماني دريافت نكرد. يافته ها: نتايج نشان داد كه آموزش مهارت هاي حل مسأله شناختي اجتماعي سبب كاهش راهبردهاي جسماني كردن و متمركز بر هيجان و افزايش راهبردهاي شناختي، درك حمايت اجتماعي و حل مسأله و سبب كاهش ناكامي دروني و بيروني نوجوانان دختر داراي رفتارهاي پرخطر شد (0.001 p). نتيجه گيري: آموزش مهارت حل مسأله شناختي اجتماعي استفاده از راهبردهاي مقابله اي مثبت را افزايش و منفي را كاهش مي دهد كه اين به نوبه خود مي تواند در بلند مدت روابط با همسالان را اصلاح كند كه نهايت احساس ناكامي َآنان را كاهش دهد.