جايگاه نمادين خروس در فرهنگ و هنر ايران با تكيه بر آثار سفالين، فلزي و منسوجات

The symbolic position of the rooster in Iranian culture and art based on pottery, metal and textiles

بيان مسئله: خروس، اين پرنده خارق العاده و زيبا، با توجه به مباني اعتقادي و مفاهيم نمادين، نقش بزرگي در باورهاي مردم ايران ايفا مي كند. اين پيوند عميق نقش خروس را به پرنده اي مقدس و كيهاني بديل كرده است. ويژگي هاي عيني و اسلوب رفتاري اين پرنده سبب شده است تا بسياري از هنرمندان، نقش آن را دست مايه ساخت آثار هنري خود كنند و با زباني كنايه اي و رازآلود انديشه هاي خود را بيان سازند. پژوهش حاضر با تاكيد بر نقش اين پرنده در آثار سفالين، فلزي و منسوجات در دوره پيش از اسلام و دوره اسلامي، به چرايي استفاده از اين نماد و دلايل اهميت نماد خروس در آثار هنري ايران پرداخته است. هدف شناخت نقش اين پرنده در آثار سفالين، فلزي و منسوجات دوره پيش از اسلام و اسلامي و بيان مفاهيم نمادين آن. روش پژوهش: پژوهش حاضر به شيوه تاريخي- تحليلي صورت گرفته و شيوه جمع آوري اطلاعات به صورت جستجو در منابع كتابخانه اي و موزه اي است. يافته ها با توجه به مطالعات صورت گرفته در حوزه هنرهاي اسلامي ضمن اشاره به داستان ها و روايات، به ويژه اشاراتي كه در خصوص داستان معراج پيامبر صورت گرفته است، بر تقدس اين مرغ عرشي تاكيد شده است. بازتاب تصوير خروس در ايران باستان با تكيه بر منابع مكتوب اين دوره به ويژه اوستا صورت گرفته است و ايرانيان باستان اين پرنده را بسيار ارج نهاده و گرامي داشته اند. كاربرد نقش خروس متكي بر مضامين زيبايي شناسي و مفاهيم نمادين است همين موضوع سبب شده تا نقش اين پرنده در آثار هنري ايران مورد توجه قرار گيرد.

Problem definition: The rooster, this extraordinary and beautiful bird, plays a major role in the beliefs of the Iranian people, due to its faith foundations and symbolic concepts. This deep connection has transformed the rooster into a sacred and cosmic bird. The objective features and behavioral style of this bird have caused many artists to use its role as a basis for making their artworks and to express their thoughts via an ironic and mysterious language. Emphasizing the role of rooster in pottery, metal and textiles within the pre-Islamic and Islamic periods, the present study investigates the application of this symbol and reasons for its importance in the Iranian art. Aim The role of rooster in pottery, metal and textiles of the pre-Islamic and Islamic periods and the expression of its symbolic concepts. Research Method The present study has been conducted in a historical-analytical manner and the required information has been collected through searching in library and museum sources. Results According to the studies conducted in the field of Islamic arts, while referring to the stories and narratives, especially the references made to the story of the Ascension of the Prophet, the sanctity of this throne bird has been emphasized as well. The reflection of the rooster image in ancient Iran has been based upon the written sources of this period, especially the Avesta and the ancient Iranians highly valued and cherished this bird. The application of the rooster role relies on the aesthetic themes and symbolic concepts. This has caused the role of this bird to be regarded in the Iranian artworks.