واكاوي آبراهه ها و نظام زهكشي آب در تخت‌جمشيد

”پارسه“ يا تخت جمشيد مهمترين اثر هخامنشيان بين 510 تا 330 ق.م. است كه همچون مجموعه اي حكومتي-اداري و آييني بر روي صفه اي عظيم بنا شده است. نظام زهكشي ساختمان ها و روان آب هاي تخت جمشيد از دامنه ي كوه رحمت تا دشت مرودشت به شكل شبكه ي پيچيده اي از آبراهه ها منحصر به فرد است و بدست اشميت (1342)، تجويدي (1355)، عسكري (1383-85) و اسدي (1395) كاوش شده است. اين پژوهش با هدف شناخت نظام كالبدي-كاركردي زهكشي در تخت جمشيد، به تك نگاري شبكه ي آبراهه ها پرداخته است. يافته ها نشان مي دهد كه مجراها داراي كاركردهاي مختلف انتقال آب بام از ناوداني درجاساخت، روان آب سطح زمين، شاخه هاي اتصال فرعي، و آبراهه هاي سراسري اصلي به شكل روباز، سربسته با يا بدون هواكش هستند. ساختار آن ها با سنگ يكپارچه زبره تراش يا پاكتراش يا تخته سنگچين است. اختلاف ارتفاع كف ابتدا و انتهاي بلندترين آبراه حدود 7 متر و شيب متوسط مجراها 2% الي 4%  است اما شيب برخي به 30% هم مي رسد تا جريان آب پيوسته در شبكه ي آبراهه ها با اختلاف ارتفاع مختلف باايجاد شكست در مسير حفظ شود. مورفولوژي آبراهه ها به ويژه دو شاخه ي اصلي شرقيغربي و شاخه ي شماليجنوبي، طرح ريزي يكپارچه ي كاخ هاي ادوار مختلف (مطابق نظر ارنست هرتسفلد) را نشان مي دهد اما بر تغييرات موضعي (همانند نظر اريك اشميت) تأكيد دارد.