لذت ديني و عقلي در «مثنوي معنوي» و برخي لوازم و پيامدهاي آن

بحث «لذت ديني» و «لذت عقلي» يكي از مباحث مهم در مثنوي است كه بدون شناخت دقيق از مباني نظري و مشرب عرفاني جلال الدين مولوي ناتمام خواهد بود. از نظر مولانا مفهوم لذت، تعريف شدني نيست و خاستگاه آن  را امري دروني مي داند. او ضمن تقسيم لذت به حقيقي و مجازي، لذت واقعي را در ترك لذايذ زودگذر مي‌داند. از نظر وي، لذت ديني شايستۀ انسان‌هاي وارسته است. مولوي اعتقاد راسخي به شكوفايي معرفت ديني در پرتو عقل دارد. هنگامي‌كه انسان اصول اعتقادي و ديني خود را از صافي عقل عبور داده، مي‌تواند به‌خوبي به لوازم آن با طيب خاطر ملتزم باشد. تقليدگريزي مولوي نيز ناشي از همين مطلب است. در نهايت مولانا لذت عقل ديني و ايماني را كه كشف و ادراك حقايق مي‌كند ارج مي‌نهد؛ زيرا حارس باطن و عوالم معنوي سالك است. از نظر مولوي لذت ديني و عقلي لوازم وپيامد هايي دارند كه باعث تحقق لذت مي‌شود. باطن‌بيني عقل،مصاحبت با صاحب عقل، بي‌اعتنايي به خواهش‌هاي نفس، راهنمايي عقل ومشورت با عقلا از آن جمله اند.