رابطه وجوب‌وجود و كامل مطلق در خداشناسي علامه حلي

خوانش مفهوم خدا نزد علامه حلي براساس دو مفهوم «وجوب‌وجود» و «كمال» است و اين دو مفهوم مبنا براي تبيين معناشناسي صفات قرار مي‌گيرد. مفهوم «وجوب‌وجود» مفهومي فلسفي است كه از فلسفه مشاء وارد بحث كلامي متكلمان مدرسه «حله» شده است و مفهوم «كمال» بااينكه پيش‌فرض بحث از صفات و حتي اثبات وجود خداست؛ اما در كلام اسلامي كمتر به آن پرداخته شده است. نسبت اين دو مفهوم در خداشناسي و تبيين صفات خدا نزد علامه حلي مسأله نوشتار حاضر است و پرسش اين است: نسبت «وجوب‌وجود» با «كامل مطلق» چيست؟ آيا اين دو مفهوم قابل تحويل به يكديگر هستند يا به‌صورت دو مفهوم مستقل مبناي صفات قرار مي‌گيرند؟ مفهوم كمال براي علامه حلي، با تمام و فوق‌تمام بودن بيان شده است و در تحليل معناشناسي صفات اعم از صفات ايجابي و سلبي مفهوم «كمال» پيش‌زمينه و پيش‌فرض است؛ اما مفهوم «وجوب‌وجود» مبنا در تحليل معناشناسي بعضي از صفات سلبي و ايجابي است. براين اساس در اين نوشتار با تبيين معناشناسي مفهوم كمال و وجوب‌وجود، و بررسي معنايي صفات براساس آن دو مفهوم، از جهاتي به رابطه تساوق ميان دو مفهوم وجوب‌وجود و كمال مي‌رسيم؛ به‌اين‌معنا كه باسلبِ كمال، وجوب‌وجود بي‌معنا و با سلبِ وجوب‌وجود، كمال نسبي خواهد شد. ازآنجاكه اين مسئله بحث نظري و مفهومي است، روش آن نيز توصيفي و تحليلي است؛ با تحليل مفهومي صفات قرآني و تبيين فلسفي آنها مبتني‌بر «كمال»، فايده عملي نيز بدست مي‌آيد.