كليدواژه :
ساساني , نقوش انساني , آيكونولوژي , پارچه
چكيده فارسي :
آثار هنري در طول قرون متمادي نمايشگر فرهنگ، باورها و عقايد هر قوم بوده و با تاريخ هنر اقوام پيوندي ناگسستني دارد. آنچه از دوره ساساني برجاي مانده به دليل وقايع سياسي، ديني و اقتصادي اين دوره اهميت ويژه اي دارد و تفسير اين آثار كمك مي كند تا هر چه بيشتر با رمز و رازهاي نهفته اين دوره آشنا شد. بيشترين مشخصه هنر ساساني نقوش تزئيني آن است و يكي از تجليات اين نقوش در منسوجات ساساني است. مسئله اي كه مطرح مي گردد اين است كه چه لايه هاي معنايي آشكار و پنهاني در نقوش پارچه هاي ساساني وجود دارد. ازاين رو ضروري مي نمايد كه اين هنر، با رويكردهاي جديدي كه در حوزه نقد هنري و زيبايي شناسي مطرح است، مورد تحليل قرار بگيرد. يكي از رويكردهايي كه براي بررسي محتواي متون تصويري غالبا سودمند است، رويكرد آيكونولوژي است. با اين حساب، مقاله حاضر با هدف تعميق در نمادها و نشانه هاي پارچه هاي آن روزگار به واكاوي لايه هاي معنايي آن ها پرداخته است. اين تحقيق به شيوه كيفي انجام پذيرفته است و گردآوري اطلاعات بر اساس شواهد بصري و به صورت اسنادي (كتابخانه اي) به سرانجام رسيده است. براي نيل به اين مقصود، مقاله حاضر به دنبال اين پرسش است: «لايه هاي معنايي آشكار و پنهان نقوش انساني در دو قطعه پارچه ساساني با تصوير جنگ شاهي و درخت زندگي براساس رويكرد آيكونولوژي چيست؟». نتايج حاصل از اين پژوهش كه در آن به شيوه توصيفي- تحليلي، دو قطعه از پارچه هاي دوره ساساني را طبق الگوي آيكونولوژي خوانش و در مراحل سه گانه آن مورد بررسي قرار داده است، نشان مي دهد نقوش موجود در پارچه هاي ساساني ريشه در انديشه مذهب رسمي و حاكميت سياسي دارد و حاكي از ايدئولوژي آنان در اداره حكومت و كسب مشروعيت براي آن است.
چكيده لاتين :
Throughout centuries, artistic creations have represented the culture and beliefs of every ethnic group, becoming inseparable from their art history. What remains from the Sasanian era is of special significance because of the political, religious and economic events of the day, and interpreting them helps discover more of the secrets buried in the period. Motifs are the most prominent feature of Sasanian art. The fabrics remaining from the Sassanid period are an important source to study the motifs of this period. These fabrics include elements with broad structural, religious, and mythological concepts. Studies show that there are many basic approaches to literary and artistic studies, including the iconology approach which has a relatively special place. Studying art, especially textiles, and reading the motifs of fabrics through iconology can remove many ambiguities in this regard, because this method uses description and analysis to examine the motifs and elements of fabrics and identify their implicit meanings and the reasons for their coincidence. With this in mind, this article aims to delve deeper into the symbols and signs of the fabrics of the Sassanid period and analyze their semantic layers. Aiming to fulfil this objective, the present study seeks to answer this question: “What are the hidden and semantic layers ofthe human figures on the two pieces of textile from Sassanid Era with images of king’s battle and tree of life, based on the iconological approach?” The hypothesis is that by exploring the superficial forms of the motifs of these two pieces of fabric and determining and interpreting the symbols, it is possible to come to their iconographic interpretation and identify at least some of the most meaningful symbolic meanings as a decorative element and a feature of Iranian art. Many studies have dealt with the motifs and symbols of the Sassanid period and the iconology approach. For example, Neda Akhavanaqdam (2017) studied the metal utensils of this period from an iconographic point of view, introducing symbols and discussing the motifs of hunting, ritual and court ceremonies in this period based on the metal art of the Sassanid era. An Introduction to Iconology by Nahid Abdi (2012) has described this approach and clarified the path of this theoretical study to the reader. This book can be a useful guide to the study of Sassanid motifs with this approach.
