نقش ها و طرح هاي مشترك دست بافته هاي بي گره سيستان

Common Motifs in No Knot Handwoven Products of Sistan, Iran

دست بافته هاي سيستان با نقش ها و كاربرد خاص خود به دو دسته «داري» و بدون« دار» تقسيم مي شوند. دست بافته هاي«داري» آن گروه از دست بافته ها هستند كه براي توليد آن ها نياز به دار مخصوص و فضايي مشخص است اما دست بافته هاي بدون دار، بدون امكانات گفته شده توليد مي شوند. انواع ريسمان هاي پشمي، مويي و انواع حصير كه اغلب به وسيله زنان عشايري بافته مي شود از اين دسته اند. اين دست بافت‍ه هاي متنوع، داراي نقوشي مشترك هستند كه در توليدات مختلف بي گره بعضا به كار مي روند. با توجه به اين موضوع در اين پژوهش به بررسي توليدات مختلف دست بافته هاي بي گره سيستان از لحاظ كاربرد نقوش مشترك در آن ها پرداخته مي شود. گردآوري داده ها به صورت ميداني و كتابخانه اي و روش ارائه تحقيق توصيفي-تحليلي است. نتايج نشان مي دهد كه نقوش «جليك»، «مهر و نيمك»، «چپراس»، «كوش»، «سورمهريا نقش قرمز»، «كارچك»، «عجب»، «گوشواره»، «ماه و روچ»، «هشت چم يا هشت چشم»، «تاس كت»، «بازوبند»، «پنجه» و «تعويذي» در دست بافته ها استفاده مي شود. از اين ميان نقش مشترك همه دست بافته هاي بي گره با بيشترين كاربرد، نقش هشت چشم است. همچنين نقش هشت چشم، ماه و روچ، تاس كت و پراس بيشترين كاربرد را در انواع دست بافته ها دارد و نقش گوشواره با كمترين ميزان در انواع دست بافته ها ظاهر شده است.

Handwoven products of Sistan, with their specific motifs and uses, are divided into two categories: "with loom" and "without loom". With loom products are the ones that their weaving requires a loom and a specific location. However, without loom products are woven without such equipment, such as woolen and hairy twine, and mat which are woven by nomadic women. These various handicrafts have some similar motifs that are used in various no knot products. Therefore, the present study aimed to investigate the common motifs used in different no knot products of Sistan. Regarding the unique no knot handwoven products of Sistan, Hall et al. (1998) stated that "This art began by means of the simplest methods of weaving using plant and animal fibers and has progressed from providing the everyday necessary equipment to such delicate and deluxe products. Today, various kinds of weaving products are often used as ornaments or manifestations of the collective identity.” Ali Hassouri (1993) also deals with these handwoven products and their weavers in his book Sistan Carpet.