واكاوي نقش عوامل اجتماعي- اقتصادي در پايداري اكولوژيكي كشت زعفران؛ مطالعه موردي شهرستان گناباد

پيروي از نظامهاي كشت پايدار محصولات كشاورزي امري ضروري و تضمين كننده تامين نياز بشر به غذا در بلند مدت است. يكي از مهمترين محصولات كشاورزي توليد شده در ايران، زعفران است كه منبع درآمد اصلي براي بسياري از روستانشينان شرق كشور به شمار ميرود. از اين رو، توجه به پايداري كشت اين محصول از اهميت ويژهاي برخوردار است. مطالعه حاضر با هدف سنجش پايداري اكولوژيكي كشتبومهاي زعفران شهرستان گناباد و شناسايي عوامل اجتماعي-اقتصادي موثر بر آن در سال 1398 انجام شد. ابزار تحقيق، پرسشنامه بوده و بر اساس روش نمونهگيري تصادفي ساده، 193 پرسشنامه تكميل شد. به منظور دستيابي به اهداف تحقيق، ابتدا بر اساس 12 معيار و بر مبناي روش TOPSIS به ارزيابي پايداري اكولوژيكي مزارع پرداخته شد.در ادامه، الگوي لاجيت ترتيبي براي تعيين عوامل اثرگذار بر پايداري مزارع بكار گرفته شد. بر پايه نتايج، افزايش در متغيرهاي نگرش نسبت به كشاورزي پايدار، سن، درآمد و تحصيلات و نيز داشتن بيمه محصولات كشاورزي و دنبال كردن كشاورزي بعنوان شغل اصلي بصورت معنيداري موجب افزايش احتمال قرارگيري زعفرانكاران در گروههاي پايدارتر ميشود. ضريب متغير كلاس- هاي آموزشي و ترويجي منفي بوده ولي در سطح مطلوب آماري، معني دار نيست. بنابراين بهبود نگرش كشاورزان نسبت به كشاورزي پايدار، بهرهگيري از تجارب كشاورزان مسن، حمايت مالي از زعفرانكاران در راستاي تامين نهادههاي مورد نياز و اصلاح ساختار كلاسهاي آموزشي و ترويجي، ميتوانند به عنوان راهكارهايي براي پايدارسازي كشت اين محصول ارزشمند مطرح باشند.