مطالعه پايداري عملكرد دانه نخود تيپ دسي در محيط‌هاي مختلف و معرفي لاين‌هاي اميد بخش

اهداف: اصلاح و معرفي ارقام پيروز و كاكا به بيش از چهل سال قبل برمي گردد. هدف از اين بررسي دستيابي به ژنوتيپ‌هاي پرمحصول نخود سياه، پايدار و سازگار به كشت ديم بهاره در مناطق مرتفع غرب كشور بود.مواد و روش ها: در اين پژوهش ۱۸ لاين انتخابي نخود تيپ دسي، همراه با دو رقم كاكا و پيروز به عنوان شاهد در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در 3 تكرار به مدت ۳ سال (97-1394) در چهار ايستگاه تحقيقاتي كشور (كردستان، مراغه، اروميه و زنجان) كشت و مورد مقايسه قرار گرفتند. محاسبات آماري بر اساس عملكرد دانه در هر پلات به روش تجزيه واريانس ساده و مركب انجام شد. براي تعيين اثر متقابل ژنوتيپ در محيط بر عملكرد دانه، داده ها با استفاده از مدل AMMI و باي پلات GGE تجزيه شدند.يافته ها: نتايج اين تحقيق نشان داد كه دو مؤلفه اصلي اول معني دار بودند. تقسيم بندي مجموع مربعات كل مشخص ساخت كه اثر ژنوتيپ و به دنبال آن اثر متقابل G×E و اثر محيط به ترتيب منابع تغيير برجسته در اين تجزيه بوده و گروه هاي محيطي متفاوت را مشخص كردند. بر اساس نتايج تجريه باي پلات GGE، تعدادي لاين جديد كه از نظر ميزان عملكرد دانه و پايداري محصول قابل رقابت با رقم پيروز بودند شناسايي شدند.نتيجه گيري: اثرمتقابل ژنوتيپ در محيط نقش اساسي در شناسايي و معرفي دو لاين اميد بخش G2 (IDDMAR-2012-32) و G1 (IDDUR-2012-12) با عملكرد بالا، پايداري مطلوب و بازارپسندي مناسب ايفا نمود. اين ژنوتيپ ها را مي توان پس از بررسي هاي تكميلي  به عنوان جايگزين رقم پيروز به كشاورزان نخودكار معرفي كرد.