هويت كالبدي فضاهاي داخلي خانه‌هاي سنتي و به‌كارگيري آن در خانه‌هاي تبريز

خانه نمونه اي از معماري سنتي ايران است كه بيشترين تأثير را از الگوهاي زيستي مردم گرفته و در كنار عوامل ديگر به طور مستقيم برخاسته از نيازها، اعتقادات و تفكرات آنها بوده است. انسان ايراني در جريان تغييرات سريع مدرنيته بسياري از داشته‌هاي خود را از دست داده است. از مهمترين آنها هويت كالبدي فضاهاي داخلي است كه با حذف الگوهاي داخلي بسيار كمرنگ شده است. پژوهش به دنبال آن است تا با بهره گيري از الگوهاي مؤثر در طراحي مسكن سنتي مناطق سردسير نظير تبريز به الگويي مناسب در جهت طراحي مسكن معاصر شهر تبريز دست يايد. در مسكن سنتي تبريز ساخت خانه ها از روي الگوهاي شناخته شده منطقه باعث ايجاد هويت كالبدي در بناهاي آن زمان مي شدند؛ لذا مي‌توان با بروز كردن اين الگوها از آنها در بناهاي معاصر استفاده كرد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف كاربردي و از جهت ماهيت و روش تحليلي توصيفي است. جهت انجام ابتدا مطالعات اكتشافي به صورت كتابخانه‌اي و اسنادي انجام‌ شده و سپس به صورت پيمايشي ادامه‌ يافته ‌است كه از طريق تكميل پرسشنامه توسط 10 نفر از خبرگان ‌معماري انجام ‌شده ‌است. چهار خانه از دوره قاجار و چهار مورد از آپارتمان‌هاي‌ تبريز انتخاب‌ شده‌اند. در گام بعدي با روش ‌دلفي به غربالگري مؤلفه‌هاي جمع‌آوري ‌شده، پرداخته ‌شد تا مؤثرترين مؤلفه‌ها شناسايي‌گردد. در ادامه براي تعيين ارزش هر يك از مؤلفه‌ها از روش َAHP استفاده‌ شد. در خانه‌هاي سنتي تبريز به ترتيب مؤلفه‌هاي مردمي، اقليمي، كالبدي، معنايي و فعاليتي در ايجاد هويت كالبدي مؤثرند در حالي‌كه در خانه‌هاي معاصر تبريز به ترتيب مؤلفه‌هاي كالبدي، مردمي، فعاليتي، معنايي و اقليمي در ايجاد هويت كالبدي مؤثرند. نتايج وزن‌دهي مؤلفه‌ها نشان مي‌دهد كه در خانه‌هاي معاصر به دليل تأكيد زياد در كالبد مؤلفه‌‌‌هاي معنايي فراموش شده‌اند و نياز به تقويت بيشتر دارند.