تحليلي بر پيامدهاي خزش شهري در توسعۀ سكونتگاه‌‌هاي روستايي پيرامون (مورد شناسي: روستاهاي پيرامون شهر مريوان)

در چند دهۀ اخير، رشد افقي و توسعۀ فيزيكيِ بدون برنامه در شهرها منجر به تغييراتي در وضعيت توسعۀ روستاهاي پيرامون شهرها شده‌است. اين تغييرات، علاوه‌بر داشتن جنبه‌‌هاي مثبت محدود، عمدتاً تأثيراتي منفي بر روند توسعۀ نواحي روستايي پيرامون شهرها ايجاد كرده‌است. در اين راستا، هدف اصلي پژوهشِ حاضر تحليل پيامدهاي پديدۀ خزش شهر مريوان بر تغييرات وضعيت توسعۀ روستاهاي پيرامون است كه در چند دهۀ اخير با سرعت زيادي، توسعۀ فيزيكي يافته‌است. پژوهش حاضر از‌لحاظ هدف، كاربردي؛ از‌لحاظ نوع، توصيفي تحليلي و از‌لحاظ گردآوري اطلاعات، تركيبي از روش اسنادي پيمايشي است. گردآوري اطلاعات در بخش نظري به روش اسنادي و در بخش ميداني، به روش پيمايشي مبني‌بر مصاحبه با كارشناسان و مردم محلي درجهت شناسايي پيامدها و سپس توزيع پرسشنامه و مشاهدۀ وضع موجود، درجهت تعميم يافته‌‌هاي حاصل از مصاحبه‌‌ها است. محدودۀ مورد مطالعه 5 روستاي اطراف شهر مريوان را در‌بر مي‌گيرد. جامعۀ آماري شامل 30 نفر از متخصصان و كارشناسان و 964 نفر از سرپرستان خانوارها است كه از اين تعداد 303 خانوار براساس فرمول كوكران به‌عنوان حجم نمونه مشخص شد. روش نمونه‌گيري در ابتدا به روش طبقه‌اي و در ادامه از روش تصادفي ساده ‌استفاده شده‌است. نتايج تجزيه‌‌‌و‌‌‌تحليل داده‌‌ها با آزمون‌‌هاي آمار استنباطي (خي‌‌دو، t تك‌‌نمونه‌‌اي و فريدمن)، تكنيك تحليل سلسله‌‌مراتبي و آزمون خود‌همبستگي مكاني مورن، نشان داد كه پديدۀ خزش شهري علاوه‌بر پيامدهاي مثبت محدود در بهبود وضعيت كالبدي، موجب ايجاد نارسايي‌‌هاي اجتماعي، اقتصادي، كيفيت بصري و تخريب محيط طبيعي و نارسايي‌‌هاي مديريتي نهادي شده‌است. همچنين روستاي موسك و سپس لنج‌‌آباد، بيشترين تأثير را از پيامدهاي خزش شهري در روند توسعۀ خود پذيرفته و شاخص تغير ساختارها و ارزش‌‌هاي اجتماعي نيز بيشترين تأثير را در ايجاد ناپايداري وضعيت توسعۀ روستاها به‌واسطۀ تأثيرپذيري از پديدۀ خزش شهري داشته‌است و درنهايت نيز يافته‌‌‌ها نشان دادند كه الگوي خزش شهري مريوان و اسكان مهاجران به‌صورت الگوي خوشه‌‌اي است.