ساختار افقي و عمودي جنگل هاي زاگرس شمالي در ارتباط با شيوه جنگلداري سنتي (مطالعه موردي: جنگل هاي هواره خول، شهرستان بانه)

ساختار جنگل، كه با چيدمان فيزيكي درختان و تاج پوشش آنها توصيف مي شود، ويژگي اساسي بوم نظام هاي جنگلي است كه ارزيابي آن مي تواند به عنوان شاخص مديريت بوم نظام در نظر گرفته شود. در مطالعه پيش رو، ساختار افقي و عمودي قسمتي از جنگل هاي زاگرس شمالي مورد مطالعه قرار گرفت. بدين منظور، جنگل هاي سامان عرفي روستاي هواره خول در شهرستان بانه انتخاب و تعداد 60 قطعه نمونه مربع شكل به ابعاد 20 ×20 متر مربع به روش منظم - تصادفي در شبكه آماربرداري 300 ×200 متر در عرصه اي به مساحت 345 هكتار پياده شد. در هر قطعه نمونه مشخصه هاي قطر برابر سينه تمامي درختان و جست هاي قطورتر از يك سانتي‌متر، ارتفاع درختان و جست ها، دو قطر بزرگ و كوچك تاج، طول تاج و مختصات مكاني درختان و جست گروه ها اندازه گيري شدند. جهت نمايش ساختار افقي و عمودي جنگل از نرم افزار SVS استفاده شد و شاخص هاي آماري توده با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. پراكنش درختان و جست گروه ها در طبقات ارتفاعي نشان داد كه ساختار جنگل هواره خول دو تا سه آشكوبه بوده و درختان و جست گروه ها بيشترين فراواني را در آشكوب مياني و كمترين فراواني را در آشكوب فوقاني دارند. بيشترين پراكنش درختان و جست گروه ها در جنگل هواره خول در طبقه ارتفاعي 42 متر بوده و بيش از 84 درصد پايه ها ارتفاعي كمتر از 4 متر دارند. بيشتر درختان و جست گروه ها داراي قطر برابر سينه كمتر از 10 سانتي‌متر بودند كه بيانگر جوان بودن جنگل هواره خول با دامنه پراكنش قطري كم، و فراواني كم پايه هاي قطور و مسن در جنگل مي باشد. ساختار افقي جنگل نمايانگر لكه هاي خالي زياد و عدم پيوستگي تاج پوشش در قسمت هاي نزديك روستا بوده كه ميزان اين لكه هاي خالي به تدريج و با نزديك شدن به مرز سامان عرفي كاهش مي يابد. نمايش ساختار عمودي جنگل نيز نشان مي دهد كه در مناطق نزديك تر به مركز روستا درختان و جست گروه ها بيشتر در آشكوب هاي مياني و تحتاني قرار گرفته اند و هر چه به فاصله از مركز روستا افزوده مي شود، حضور درختان در آشكوب فوقاني نيز بيشتر مي شود. در مجموع ترسيم ساختار جنگل نشان داد كه با فاصله گرفتن از مركز روستا، مشخصه هاي قطر برابر سينه، ارتفاع و مساحت تاج پوشش درختان و جست گروه ها افزايش مي يابند.