نقد كتاب اكولوژي مانداب‌ها با نگرشي بر رويشگاه‌هاي ماندابي البرز جنوبي

زيستگاه­ هاي تالابي يكي از با اهميت­ترين اكوسيستم ­هاي طبيعي كره زمين هستند كه با عرصه­اي حدود 7 الي 9 ميليون كيلومتر مربع، از ديرباز نقش به­ سزايي در توسعه جوامع اطراف خود ايفا كرده‌­اند. منافع متعدد تالاب، آنها را در زمره مهم­ترين و ارزشمندترين زيست‌ بوم­هاي جهان براي حفظ تنوع زيستي و فرهنگي قرار مي­دهد، به­ نحوي كه بسياري از تمدن­هاي بشري در حاشيه تالاب­ها شكل گرفته­اند. با نگاه به گذشته، از دوره كربونيفر تـا بـه امـروز، در حدود 350 ميليون سال پيش، تالاب­ها توليدكننده و فراهم‌آورنده حجم زيادي از سوخت­هاي فسيلي مانند زغال­سنگ و نفت بوده­اند كه زندگي انسان­هاي امروز به آنها وابسـته اسـت. مطالعـات اخيـر بيانگر اين است كه برخي از تالاب­هايي كه در امتداد رودهاي بزرگ قـرار دارنـد (هماننـد دجلـه، فرات، نيجر و نيل)، تمدن­هاي بزرگ را در طول تاريخ تغذيه كرده‌­اند. تالاب­ها بيانگر دو نوع عملكرد هستند: يكـي «انـواع چشـم­انـداز» و ديگـري «مجموعـه­اي از قابليـت‌هـاي زيستي. تالاب­ها گهواره ­هاي تنوع زيستي دنيا هستند كه با نگهداري آب و قابليت زادآوري اوليه نقش مهمي در بقاي گونه­ هاي بي­شماري از گياهان و جانوران وابسته به­خود ايفا مي­كنند. كنترل سيستم­ هاي آبي، تعديل درجه حرارت، جلوگيري از سيل و طوفان، تامين آب براي كشاورزي، ارزش‌هاي توريستي و تفريحي، ارزش­هاي بي­شمار علمي، پژوهشي و زيبايي­شناختي موجب شد تا كنوانسيون رامسر به‌طور خاص به موضوع حفاظت و بهره ­برداري پايدار از اين زيست­بوم­ها اختصاص يابد. برخلاف رشد آگاهي مردم و كشورها نسبت به اهميت محيط ­هاي طبيعي به ­ويژه تالاب­ ها، هنوز درك واقعي از اهميت، كاركرد و حساسيت اين زيستگاه­هاي حياتي و متنوع بسيار كم است. به­ جرأت مي­توان گفت در مجموعه چشم ­اندازهاي محيط طبيعي زمين، كمتر زيستگاهي را مي­توان تا بدين پايه با اهميت پيدا كرد كه تا اين حد درمورد آن غفلت شده باشد. درواقع، تالاب­ها را مي­توان ازجمله نظام­هاي حيات ­بخشي به ­حساب آورد كه­ به‌هيچ‌وجه جايگزين ندارند. در عين­ حال، هيچ­يك از اكوسيستم­ هاي جهان به­اندازه­ تالاب­ ها صدمات ناشي از كوته‌انديشي بشر و تمايلات خودخواهانه انسان­محوري را تجربه نكرده ­اند.

No abstract