الگوي مديريت زيستي فرسايش خاك در حوزه‌هاي آبخيز (مطالعه كاربردي: گلازچاي اشنويه، ‌آذربايجان‌غربي)

امروزه روش‌هاي زيستي يكي از راه‌كارهاي مناسب و كارا براي مهار فرسايش خاك در مراحل ابتدايي فرسايش تلقي مي‌شود. مديريت زيستي رويكردي علمي، كاربردي و تركيبي از مفاهيم ساختاري، زيستي و محيط‌زيستي براي مديريت و مهار فرسايش، رواناب و رسوب است. حال آن‌كه تاكنون شيوه‌نامه كاربردي و مشخصي براي تهيه و طبعاً اجراي برنامه‌هاي زيستي مديريت و يا مهار فرسايش خاك در كشور وجود ندارد. ازاين‌رو، پژوهش حاضر به‌عنوان پژوهش پيشگام باهدف تبيين رويكرد مديريت زيستي فرسايش برنامه‌ريزي شد. در اين خصوص ابتدا ارزيابي وضعيت فرسايش در آبخيز براي شناسايي مناطق مستعد مديريت زيستي مدنظر قرار گرفت. سپس منحني‌هاي آمبروترميك و هايترگراف تهيه و با لايه‌هاي توپوگرافي، دمايي، بارش و تبخير و تعرق براي منطقه‌بندي و دستيابي به نقشه اقليميكشاورزي تركيب شد. در ادامه با تهيه فهرست گونه‌هاي بومي و غالب منطقه مطالعاتي بر اساس مطالعات جامعه‌شناسي گياهي و وضعيت خاك‌شناسي، مديريت زيستي فرسايش در هر رده اقليميكشاورزي به‌‌عنوان آخرين مرحله موردنظر براي چارچوب تهيه‌شده پيشنهاد شد. ارزيابي عملكرد الگوي پيشنهادي از طريق كاربرد آن در حوزه آبخيز گلازچاي اشنويه در ‌استان آذربايجان‌غربي صورت گرفت. نتايج نشان داد 24 درصد از آبخيز مطالعاتي در طبقه كم و 76 درصد ديگر در طبقه متوسط ازنظر وضعيت فرسايشي قرار دارند. بر اساس نقشه اقليميكشاورزي، گونه‌هاي مناسب براي مديريت زيستي فرسايش شناسايي‌ و ويژگي‌هاي رويشي آن‌ها استخراج شد. درنهايت از بين گونه‌هاي مرتعي موجود در حوزه آبخيز مطالعاتي، گونه‌هاي Achillea millefolium، Agropyron desertorum ، Agropyron tauri، Galium verum، Melica persica kunthوStachys inflata benthبه‌عنوان گونه‌هاي نهايي براي مديريت زيستي فرسايش حداكثر در 64 درصد از سطح حوزه آبخيز گلازچاي اشنويه پيشنهاد و ارائه شد. نتايج پژوهش حاضر براي تعيين وضعيت فرسايشي آبخيزهاي كشور و ارائه مديريت زيستي مناسب قابليت استفاده دارد.