تعيين نقطه‌ي مجازي آشكارساز HPGe در انرژي‌هاي مختلف اشعه‌ي گاما به دو روش شبيه‌سازي و تجربي

آشكارسازهاي ژرمانيومي فوق خالص (HPGe) زير شاخه اي از آشكارساز هاي نيمه‌هادي هستند كه به دليل قدرت تفكيك بالا، زمان مرده كوچك، عدم محدوديت در ابعاد و سازگار بودن با انواع محيط‌ها، در سطح گسترده‌اي از تكنولوژي هسته‌اي، از صنعت فضا گرفته تا پزشكي هسته اي مورد استفاده قرار مي‌گيرند. بازده(ذاتي و همچنين مطلق) آشكارساز HPGe كه تابع هندسه سيستم چشمه - آشكارساز و هم چنين انرژي اشعه گاما مي‌باشد يك فاكتور مهم در تعيين فعاليت چشمه‌هاي پرتوزا به شمار مي‌رود كه با تغيير هر يك از عوامل فوق الذكر بازده نيز تغيير مي‌كند و نيازمند اندازه‌گيري‌هاي مجدد خواهد بود. يكي از راه‌هاي ساده‌تر تعيين فعاليت چشمه‌‌هاي پرتو‌زا استفاده از بازده ذاتي نقطه مجازي است. نقطه مجازي نقطه‌اي است فرضي كه ميزبان تمامي واكنش‌ها درون آشكارساز است. هدف در انجام اين پژوهش تعيين نقطه‌ي مجازي آشكارساز HPGe مدلGMX 40P4-76 و تعيين بازدهي نقطه مجازي براي اين آشكارساز است. براي اين كار ابتدا با استفاده از سيستم طيف‌سنجي HPGe طيف اشعه گاماي گسيل شده از يك چشمه يوروپيوم را در فواصل مختلف چشمه - آشكارساز به طور تجربي به دست آورديم و سپس با استفاده از روش شبيه‌سازي مونت كارلو(كد MCNPX) سيستم طيف‌سنجي را شبيه‌سازي كرديم. در اين پژوهش در مرحله‌ي اول به تعيين فاصله نقطه‌ي مجازي به دو روش تجربي و شبيه‌سازي براي بازه‌ي انرژي keV 121 تا keV 1408 پرداخته شد كه در محاسبه بازده به روش شبيه‌سازي از كد مونت كارلو MCNPX استفاده شد و نتايج آن با نتايج تجربي مقايسه شدند كه سازگاري خوبي داشتند. در مرحله‌ي دوم با استفاده از نقطه‌ي‌مجازي به محاسبه‌ي بازدهي‌نقطه‌ي‌مجازي براي آشكارسازHPGe پرداختيم و نشان داده شد كه اين بازدهي براي يك انرژي در فواصل مختلف نوسانات كمي دارد يا به عبارتي بازدهي نقطه‌ي مجازي در فواصل مختلف براي يك انرژي، يكسان به دست مي‌آيد و با داشتن آن(بازدهي نقطه مجازي)محاسبه فعاليت چشمه‌هاي نامعلوم آسان‌تر است چراكه وابستگي به فاصله از بين رفته است و در فواصل مختلف نيازمند اندازه‌گيري مجدد نخواهيم بود.