مدل‌سازي پراكندگي زماني و مكاني گسترش ويروس كرونا (مطالعۀ موردي: استان‌هاي قم و مازندران)

ويروس كرونا عامل يكي از بيماري‌هاي واگيردار و عفوني سدۀ بيست‌ويكم است كه از اواخر دسامبر 2019 از ووهان چين به سراسر جهان گسترش يافت. در پژوهش حاضر، مدل‌سازي پراكندگي زماني و مكاني ويروس كرونا با استفاده از مدل رگرسيون وزن‌دار مكاني انجام گرفت و نتايج با مدل حداقل مربعات، براي سه شاخص (مبتلايان، فوت‌شدگان و بهبوديافتگان) براي استان‌هاي قم و مازندران در طي دورۀ زماني 3 اسفند 1398 تا اواخر مهر 1399 مقايسه شد. همچنين براي تحليل سه شاخص ويروس كرونا از الگوي خودهمبستگي مكاني موران استفاده شد. علت انتخاب استان مازندران و قم به‌عنوان مناطق مطالعه در پژوهش حاضر، مسافرت‌هاي زيارتي و سياحتي بود. همچنين اين دو استان از اولين استان‌هاي درگير با ويروس كرونا در كشور بودند. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه پراكندگي مبتلايان در استان قم در طي دورۀ زماني ذكرشده، 44.25 درصد و پراكندگي فوت‌شدگان 4.34 درصد بود. پراكندگي مكاني اين شاخص‌ها بيشتر در قسمت‌هاي شمال غربي و جنوبي شهرهاي استان قم بود. اما پراكندگي بهبوديافتگان براي اين استان 61.07 درصد بود كه بيشتر در قسمت‌هاي مركزي استان ديده شد. پراكندگي زماني و مكاني مبتلايان ويروس كرونا در استان مازندران در طي دورۀ زماني ذكرشده 35.57 درصد و پراكندگي فوت‌شدگان 2.61 درصد بود. بيشتر مبتلايان و فوت‌شدگان از نظر مكاني در قسمت شمالي اين استان ديده شدند. بهبوديافتگان براساس مدل حداقل مربعات در طي دورۀ زماني 3 اسفند 1398 تا اواخر مهر 1399، بيشتر در قسمت‌هاي مركزي و بخشي‌هاي كوچكي از قسمت‌هاي جنوبي اين استان پراكنده بودند. بنابر نتايج پژوهش حاضر، براساس مدل‌هاي رگرسيون وزن‌دار مكاني و حداقل مربعات، مهم‌ترين عامل پراكندگي زماني و مكاني ويروس كرونا در استان‌هاي قم و مازندران، سفرهاي گردشگري و زيارتي است. از اين‌رو ممنوعيت سفر به اين استان‌ها و ارائۀ خدمات سازمان‌ها و ادارات به‌صورت الكترونيكي و غيرحضوري با هدف كاهش حضور مردم در جامعه و قرنطينۀ خانگي، پيشنهاد پژوهش حاضر به‌منظور كاهش پراكندگي مكاني ويروس كرونا در استان‌هاي قم و مازندران است.