بررسي غالبيت و فراواني جمعيت گونه هاي پيله خوار نخود در مزارع نخود غرب كشور با استفاده از تله هاي فروموني

Investigation on abundance and population frequency of chickpea pod borer species in chickpea farms of Iran west region using phero-traps

كرم پيله‌خوار نخود به عنوان يكي از آفات مهم و كليدي نخود همه‌ساله خساراتي را باعث مي‌شوند كه ميزان آن در مناطق مختلف متفاوت مي‌باشد در ايران 96% مناطق زير كشت حبوبات، مورد هجوم اين آفت قرار دارند. تا كنون چندين گونه از اين حشره در نقاط مختلف دنيا از روي نخود گزارش شده‌اند كه دو گونه Helicoverpa armigera Hubner و Heliothis viriplaca Hufnagel از اهميت بيشتري برخوردارند. اين دو گونه روي دامنه وسيعي از گياهان زراعي و وحشي فعاليت مي‌كنند و بيشترين خسارت را به نخودكاريهاي ايران وارد مي‌سازند. به منظور پايش و بررسي نوسانات سالانه جمعيت گونه‌هاي كرم پيله‌خوار نخود چهار استان با موقعيت جغرافيايي متفاوت شامل آذربايجان غربي (ارتفاع زير 1350 متر ) كرمانشاه (بين1350 تا 1400 متر) لرستان (بين 1500 تا 1700متر) و كردستان (بين 1700 تا 2000 متر) مورد بررسي قرار گرفتند. در هر استان 2 مزرعه يك هكتاري(100 متر در 100 متر) انتخاب شده و در هر مزرعه 3 تله قيفي در قطر اصلي با فواصل 30 متر از يكديگر قرار داده شدند.در هر تله‌ به طور تصادفي يكي از فرومونهاي جنسي گونه-هايHelicoverpa armigera) ، Heliothis viriplaca وHeliothis peltigera (Schiff.) قرار داده شد. حشرات شكار شده توسط تله‌هاي فروموني هر هفته يكبار جمع‌آوري، شمارش و بر حسب تله‌اي كه توسط آن شكار شده بود جداسازي و براي شناسايي و تعيين گونه به بخش رده بندي موسسه تحقيقات گياهپزشكي كشور، ارسال شدند. نتايج سال اول پروژه نشان داد كه در هر 4 استان، پرواز اين آفت از اواخر خرداد شروع شده و تا تير ماه ادامه مي‌يابد و اوج پرواز در خردادماه قابل مشاهده مي‌باشد. داده‌هاي بررسي حاضر نشان داد كه گونه Helicoverpa armigera گونه غالب پيله‌خوار در استان‌هاي مورد بررسي به غير از آذربايجان غربي مي‌باشد.

Chickpea pod borer is one of the major pests of chickpeas which annually cause considerable damage to the crops in different regions. In Iran, 96% of the areas under legume cultivation are invaded by this pest. So far, several species of this insect have been reported on chickpea in different parts of the world, among which two species of Helicoverpa armigera Hubner and Heliothis viriplaca Hufnagel are more important. These two species are active on a wide range of crops and wild plants and cause the greatest damage to Iranian chickpeas. In order to monitor the annual population fluctuations of this pest, four provinces in different geographical locations (including West Azerbaijan (h<1350 m), Kermanshah (1350