بررسي صفات مورفوفيزيولوژيك و عملكرد كمي و كيفي نعناع فلفلي (.Mentha piperita L) تحت رژيم‌هاي مختلف آبياري و كاربرد انواع كود نيتروژن

آب و نيتروژن، از مهمترين عوامل مؤثر بر عملكرد كمي و كيفي گياهان دارويي مي باشند.به‌منظور بررسي اثرات تنش كم‌آبي و انواع كودهاي نيتروژن بر صفات مورفولوژيك، فيزيولوژيك، عملكرد بيولوژيك و درصد اسانس گياه نعناع فلفلي، آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي خردشده در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس در سال 1397 اجرا گرديد. تيمارهاي آزمايشي شامل سه رژيم آبياري (آبياري در حد ظرفيت مزرعه و به‌ترتيب بعد از تخليه 25، 40 و 55 درصد آب قابل‌ استفاده در منطقه‌ ريشه) به‌عنوان عامل اصلي و شش تيمار كودي بر اساس نيتروژن موردنياز گياه (به‌ترتيب 100 درصد كود شيميايي، بدون كود، 50 درصد شيميايي + 50 درصد آزوكمپوست، 100 درصد ورمي‌كمپوست، 100 درصد آزوكمپوست و 50 درصد شيميايي + 50 درصد ورمي‌كمپوست) به‌عنوان عامل فرعي بودند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر تمامي تيمارهاي آزمايشي و برهمكنش بين آن‌ها بر تمامي صفات مورد مطالعه معني‌دار گرديد. نتايج نشان داد به‌ترتيب تنش ملايم و شديد كم‌آبي، سبب كاهش (18.2 و 42.92 درصدي) ارتفاع و (15.11 و 51.98 درصدي) عملكرد بيولوژيك گياه گرديد درحالي‌كه ميزان رنگ‌دانه‌ها، كارتنوئيد، آنتوسيانين، پرولين و درصد اسانس افزايش يافت. كاربرد كود نيتروژن، سبب افزايش تمامي صفات اندازه‌گيري شده گرديد. در اكثر صفات اندازه‌گيري شده در اين آزمايش، تيمار تلفيقي 50 درصد كود شيميايي و 50 درصد كود ورمي‌كمپوست حتي در شرايط تنش شديد كم‌آبي مطلوب‌تر از بقيه تيمارها ارزيابي گرديدند. همچنين نتايج نشان داد كه اگر هدف از كاشت گياه دارويي نعناع فلفلي، عملكرد كيفي (درصد اسانس) گياه باشد با اعمال تنش شديد كم‌آبي مي‌توان ضمن توليد بالاترين درصد اسانس، بيش از 50 درصد در مصرف آب صرفه‌جويي كرد و همچنين در راستاي توليد دارويي سالم و همگام با كشاورزي پايدار مي‌توان، كود ورمي‌كمپوست را جايگزين كود شيميايي نيتروژن كرد.