ارزيابي اقليمي طرح‌هاي بهسازي‌ مسكن روستايي (مورد مطالعه: مناطق كوهستاني استان تهران)

معماري بومي برگرفته از طبيعت، اقليم و محيط پيراموني است و به‌دليل محدوديت در دسترسي به منابع انرژي فسيلي امروزي سعي نموده‌است كه حداقل ميزان وابستگي به اين نوع منابع انرژي را داشته باشد. الگوبرداري از معماري بومي منطقه، اولين و پايدارترين اقدام در طراحي معماري همساز با اقليم در يك منطقه اقليمي مشخص است. بنياد مسكن انقلاب اسلامي به‌عنوان متولي اصلي ساخت‌وساز در روستاهاي ايران مطالعات گسترده‌اي در حوزه شناسايي و ارزيابي ويژگي‌هاي معماري بومي مسكن‌هاي روستايي انجام داده‌است و اقدام به ارائه طرح‌ بهسازي مسكن روستايي در برخي مناطق اقليمي نموده‌است. هدف مقاله حاضر ارزيابي طرح‌هاي بهسازي مسكن روستايي مناطق كوهستاني استان تهران از نظر مصرف انرژي و در صورت لزوم ارائه راهكارهاي اصلاحي به‌منظور بهبود عملكرد حرارتي آن‌ها مي‌باشد. بدين‌منظور لازم است ابتدا مصرف انرژي طرح‌هاي بهسازي مسكن روستايي كه توسط بنياد مسكن تهيه گرديده‌اند، ارزيابي گردند و با مقدار استاندارد مصرف انرژي مسكن در ايران مقايسه شوند. در صورت زياد بودن مصرف انرژي طرح‌ها نسبت به حالت استاندارد، لازم است از راهكارهاي اصلاحي استفاده شود. راهكارهاي اصلاحي برگرفته از ويژگي‌هاي كالبدي الگوي بهينه است. ويژگي‌هاي كالبدي الگوي بهينه نمايانگر بهينه‌ترين حالت ويژگي‌هاي كالبدي يك ساختمان ازجمله نسبت طول به عرض ساختمان، جهت‌گيري ساختمان، تعداد طبقات و تراكم بنا، نسبت سطح به حجم ساختمان، نسبت سطح بازشو به ديوار، نوع ارتباط الگوي بهينه با ساختمان‌هاي مجاور، تعداد و جهت جداره‌هاي خارجي مرتبط با هواي بيرون، وجود فضاهاي نيمه‌باز (ايوان)، پيش‌آمدگي لبه بام، سايبان بازشوها و رنگ جداره‌هاي خارجي در اقليمي مشخص است كه به كمك ضوابط، استانداردها و همچنين شبيه‌سازي انرژي قابل حصول مي‌باشند. دستاورد نهايي اين مقاله ارزيابي و اصلاح ويژگي‌هاي كالبدي طرح‌هاي بهسازي مسكن روستايي مناطق كوهستاني استان تهران، به كمك انطباق آن‌ها با حالت بهينه‌ي ويژگي‌هاي كالبدي ساختمان در اين اقليم است. روش پژوهش حاضر از نوع توصيفي است كه با استفاده از ابزارهاي شبيه‌سازي و نرم‌افزار Energy Plus 9.3 انجام شده‌است. نتايج بيانگر اين موضوع است كه اعمال راهكارهاي اصلاحي به‌طور ميانگين باعث صرفه‌جويي انرژي به ميزان 29% در طرح‌هاي بهسازي مسكن روستايي مناطق كوهستاني استان تهران مي‌شوند.