بررسي اثر افزايش ارتفاع سد دز و آب‌گير غدير بر رژيم حرارتي و تغييرات تراز سطح آب مخزن

سد دز با حجم 3.3 ميليارد متر مكعب و ارتفاع 203 متر با هدف توليد انرژي برق آبي، كنترل سيل و تامين نيازهاي كشاورزي ساخته شده است. با از دست رفتن حدود 700 ميليون متر مكعب از ظرفيت مخزن سد به علت رسوب گذاري و نزديك شدن تراز رسوبات به آبگير نيروگاه و از سوي ديگر افزايش تقاضاي آب در پايين دست و كاهش آورد ورودي به مخزن به جهت طرح هاي توسعه بالادست، بهره وري مطلوب از سد دز با مشكل مواجه شده است. در راستاي علاج بخشي اين معضلات، طرح افزايش ارتفاع سد مطرح شده است. از طرفي طرح آبرساني غدير با دبي طرح 24 مترمكعب برثانيه جهت انتقال آب از مخزن سد به برخي شهرهاي استان خوزستان در دست اجرا مي باشد كه تاكنون اثرات طرح هاي مذكور بر تغييرات تراز سطح آب و لايه بندي حرارتي مخزن سد بررسي نشده است. در اين مقاله با بكارگيري مدل دو بعدي CE-QUAL-W2 پس از تحليل حساسيت، واسنجي و صحت سنجي مدل در شبيه سازي تراز آب، پروفيل حرارتي و كل جامدات محلول، به بررسي تاثير آب استحصالي از آب گير غدير و تغييرات تراز سطح آب در شرايط ترسالي و خشك سالي، پيش و پس از افزايش ارتفاع با لحاظ كاهش و عدم كاهش آورد ورودي به مخزن پرداخته شده است. با توجه به نتايج تحليل حساسيت مدل، به ترتيب پارامترهاي سايه اندازي و ضرايب تجربي a، c و b بيشترين تاثير را بر رژيم حرارتي مخزن دارند. همچنين تاثير استحصال آب از آب گير نيروگاه و آبگير غدير، بر لايه بندي حرارتي ناچيز است. با بهره برداري از طرح غدير و در صورت عدم افزايش ارتفاع سد، ميانگين كاهش تراز سطح آب در سال هاي آبي نرمال حدود ۱۰.۶۸ متر و همچنين حداكثر كاهش تراز سطح آب حدود بيست متر نسبت به حالت پيش از آبگيري از طرح غدير مي باشد. با افزايش ارتفاع سد دز، شاهد كاهش تعداد روزهاي بحرانيروزهايي كه تراز سطح آب پايين تر از حداقل تراز بهره برداري است از 221 روز به 109 روز در دوره كم آبي و كاهش روزهاي بحراني از 42 روز به صفر روز در دوره پرآبي، خواهيم بود.