بررسي مؤلفه هاي سبكي طنز در آثار داستاني فيروزه جزايري دوما و فريبا كلهر

فريبا كلهر (1340) و فيروزه جزايري دوما (1344) دو تن از نويسندگان زن معاصر هستند كه در روايت هاي داستاني خود از دريچۀ زبان كنايي و طنز انتقادي به روابط، امور و پديده هاي زندگي پرداخته اند. زبانِ داستان هاي آن دو در عين سادگي و رواني با انواع سازوكارهاي طنز درآميخته است، به طوري كه ميتوان گفت بسياري از اين سازوكارها رفته رفته بدل به مشخصه هاي سبكي آثار آنان شده است. مقالۀ حاضر در نظر دارد بر پايۀ رويكرد سبك شناسي طنز، مهمترين مكانيسمهاي ايجاد طنز در آثار اين دو نويسنده را بررسي نمايد. نتايج حاصل از اين پژوهش حاكي از وجوه اشتراك در سبك طنزپرداري كلهر و جزايري است. پربسامدترين شگردهاي آفرينش طنز در داستانهاي آن دو كه تا حد مختصات سبكي ارتقا مييابد عبارتند از: بيانِ طنزآميز محتواها و موقعيتها در سه شكل اصليِ درآميختن دو امر ناساز، اظهار معنايي خلاف ظاهر لفظ و كوچك نمايي و بزرگ نمايي و گنجاندن خرده روايتهايي انتقادي و اجتماعي در دلِ داستان اصلي. همچنين در حوزۀ كاركرد بيان طنزآميز كه معطوف به اصلاح فردي و انتقاد اجتماعي است، شكل بيانيِ صراحت در استهزاء در شمار مشخصه هاي مهم سبكي داستان هاي مذكور است. در سطح لايه هاي ناهماهنگي و ناسازگاري نيز، از بين سه حوزۀ ناسازگاري آوايي، واژگاني و موقعيتي، ناسازگاري موقعيتي بسامد بالايي دارد. عنصر مشترك و سازمان دهندۀ اصليِ سبكي در همۀ موارد لحن ويژۀ راويان و گويندگان است.