توسعه روش استخراج مايع-مايع همگن تلفيق شده با ميكرواستخراج مايع-مايع پخشي بر پايه حلال‌هاي اتكتيك عميق به منظور استخراج فيتواسترول‌ها از نمونه‌هاي خامه حيواني و اندازه‌گيري آن‌ها با كروماتوگرافي گازي مجهز به دتكتور يونيزاسيون شعله‌اي

سابقه و هدف: كنترل كيفيت و ايمني مواد غذايي از بخش‌هاي مهم سلامت يك جامعه مي‌باشد و در اين بين، ارزيابي تقلب در محصولات غذايي در سال‌هاي اخير موضوعي اساسي بوده است. خامه فرآورده‌ي حاوي چربي شير و يكي از گران‌ترين و پر‌مصرف‌ترين چربي‌هاي خوراكي است كه اغلب هدف تقلب به‌صورت اختلاط چربي‌هاي گياهي مختلف با چربي طبيعي شير قرار مي‌گيرد. يكي از راه‌هاي كشف اين نوع تقلب پايش استرول‌هاي گياهي در اين محصول لبني است. مواد و روش‌ها: در اين كار پژوهشي از تلفيق روش استخراج مايعمايع همگن با روش ميكرواستخراج مايعمايع پخشي براي استخراج فيتواسترول‌هاي استيگمااسترول، براسيكااسترول، كمپسترول و بتاسيتسترول از نمونه‌هاي خامه حيواني و آناليز آن‌ها با استفاده از دستگاه كروماتوگرافي گازي مجهز به آشكارساز يونيزاسيون شعله‌اي استفاده‌شد. براي رسيدن به كارايي استخراج بالا، اثر فاكتورهاي مختلف در هر يك از مراحل استخراج شامل نوع و حجم حلال استخراج‌كننده، حجم عامل جداكننده، سرعت و مدت‌زمان سانتريفوژ در مرحله استخراج مايعمايع هموژن و نوع و حجم حلال استخراج‌كننده و اثر نمك‌زني در مرحله ميكرواستخراج مايعمايع پخشي بررسي و بهينه شدند. يافته‌ها‌: روش مذكور به‌طور موفقيت‌آميزي بر روي نمونه‌هاي خامه انجام گرفت به ‌طوري كه حد تشخيص و حد اندازه‌گيري اين روش به ترتيب 1/292/0 و 4/61/2 نانوگرم در گرم به دست آمد. روش پيشنهادي از دقت بالايي برخوردار بود به ‌طوريكه درصد انحراف استاندارد نسبي در يك ‌روز و در بين روزها كمتر از 8/8 گزارش‌شد. همچنين نتايج نشان‌داد مجموع فيتواسترول‌ها در 21 نمونه (70 درصد) بيش‌از 3 درصد و مغاير با موازين موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران بود. نتيجه گيري: نتايج حاصل از اين پژوهش ثابت كرد كه روش پيشنهادي ساده و قابل اعتماد بوده و داراي زمان آناليز كوتاه مي‌باشد و توانايي بالايي در استخراج و اندازه‌گيري استرول‌هاي گياهي از نمونه‌هاي خامه حيواني دارد.