واكاوي عوامل بازدارنده تأثيرگذار در پياده‌سازي سامانه‌هاي مديريت دانش در سازمان‌هاي دانش‌مدار (مطالعه موردي سازمان كتابخانه‌ها، موزه‌ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي)

مقدمه: دانش به‌عنوان عامل اساسي رقابت و ابزار نوآوري در دنياي اقتصادي مدرن و دانش‌مدار به كالايي ارزشمند تبديل شده است و نيازمند مديريت صحيح است. شناسايي عوامل و موانع براي پياده‌سازي سامانه مديريت دانش و عدم شكل‌گيري و پياده‌سازي سامانه‌هاي مديريت دانش از اصول اوليه و پيش نياز پياده‌سازي سامانه مديريت دانش در يك مجموعه است. روش شناسي: پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع اكتشافي است. همچنين اين پژوهش با استفاده از رويكرد تفسيري و با روش كيفي از نوع مطالعه موردي انجام شده است. جامعه پژوهش حاضر شامل كليه كاركنان سازمان كتابخانه ها، موزه‌ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي كه در مجموع 350 نفر مي‌باشند. نمونه‌گيري به‌صورت هدفمند از نوع گلوله برفي از ميان متخصصان آشنا به حوزه مديريت دانش كه قبلاً در اين رابطه به پژوهش پرداخته‌اند انجام شد. تعداد افراد نمونه با توجه به رسيدن به اشباع نظري داده‌ها 7 نفر از كاركنان بودند. در اين پژوهش براي گردآوري داده‌ها از مصاحبه‌هاي عميق و نيمه‌ساختار يافته استفاده شد. براي تجزيه‌وتحليل اطلاعات از تحليل مضمون يا مبتني بر تِم[1] با كمك نرم‌افزار تحليل داده‌هاي كيفي مكس كيودا (MAXQDA) نسخه 10 استفاده شد. يافته‌ها: پس از تحليل داده‌ها و كدگذاري چند مرحله‌اي مصاحبه انجام شده توسط چند پژوهشگر براي رسيدن به بهترين مضامين، دلايل فقدان سامانه مديريت دانش در سازمان كتابخانه‌ها، موزه‌ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي در سه مقوله اصلي عوامل سازماني، عوامل انساني و عوامل فني دسته‌بندي شدند. برآيند نظر مصاحبه‌شوندگان نشان داد، دو عامل محوري باعث شكل نگرفتن سامانه مديريت دانش در سازمان شده است كه بقيه عوامل از اين دو عامل نشأت گرفته‌اند كه عبارتند از (عامل سازماني) و (عامل انساني). نتيجه‌: برآيند نظر مصاحبه‌شوندگان نشان مي‌دهد، عامل سازماني و پس از آن عامل انساني، بيشترين فراواني را از نظر اثرگذاري بر فرايند پياده‌سازي سامانه مديريت دانش دارند. همچنين عامل فني فراواني كم‌تري را در اين بين داشته است. «عدم احساس نياز» به‌عنوان زيرمجموعه عامل نخست (سازمان) با توجه نظرات كارشناسان، از همه موارد اهميت بيشتري داشت و همه مصاحبه‌شوندگان روي آن تأكيد داشته‌اند. از نظر مصاحبه‌شوندگان، گرچه زيرساخت‌هاي فناوري همه سامانه مديريت دانش نيست، ولي جزء جدايي‌ناپذير آن است. از ديد آنها با ابزارهاي سنتي نمي‌توان دانش رو به تزايد را مديريت كرد و بايد از ابزارهاي نوين و زيرساخت‌هاي فناوري، اعم از سخت‌افزاري و نرم‌افزاري استفاده كرد. براي رسيدن به مرحله كاربست دانش، نياز به تغييرات جدي در نگاه و سياست‌گذاري است كه با آموزش كاركنان و مديران مي‌توان به اين مهم دست يافت. نقش مشاوران و متخصصان كه بدنه علمي و تخصصي سازمان هستند، براي مشاوره، توجيه و اقناع مديران بسيار حائز اهميت است.