ساموئل بكت و ظهور شيءگرايي: هستي‌شناسي شيءگرا در نمايشنامه بازي بدون كلام

تلاش ساموئل بكت در كنار زدن ساختار انسان‌محور فصلي جديد در آثار دراماتيك وي ايجاد مي‌نمايد كه نه‌تنها در آن خبري از جدال اصالتاً كانتي ميان انسان و جهان پيرامون او در جهت اثبات برتري انسان نيست،‌ بلكه مؤكد ظهور نگاهي شيءمحور به اصل وجود انسان است. براين اساس اين ديدگاه، شخصيت‌هاي خلق‌شده در آثار نمايشي بكت، يا دَركي از ماهيّت كاربردمحور اشياء ندارند و يا خود را هم‌سنگ ساير اشياء حاضر در جهان پيرامون مي‌داند. نكتۀ قابل تأمّل در اين چرخش ديدگاه بكت متأثر از دو برداشت فوق را مي‌توان به‌اين‌ترتيب تعريف نمود: خروج شيء از حالت وجوديِ ابزار محض و تبديل‌شدن آن به شيء مستقل با امكان بازخواني واقعيت بر اساس ماهيّت كاربردي خود از يك سو؛ و سقوط انسان توانا مدرن در پرتگاه سكون از سويي ديگر. آنچه اين مقاله به تحليل آن خواهد پرداخت عبارت است از انطباق ديدگاه شيءگراي بكت با فلسفۀ هستي‌شناسي پسامدرن در جهت شناخت بعدي ناشناخته از تفكر انتقادي او كه در آن انسان و شيء در لايه‌هاي متفاوت از هستي‌شناسي برابري مي‌كند. لذا اين مقاله با بررسي نمايشنامه بازي بدون كلام ۱ و با نگاهي منطبق بر فلسفۀ پسامدرن شيءگراي گراهام هارمن بر آن است تا نگاه منتقدانۀ بكت به وضعيت انسان در اواخر قرن بيست را فارغ از ديدگاه‌هاي تكراري پژوهش‌هاي انتقادي پيشين بررسي نمايد. دست آورد پژوهشي مقالۀ حاضر را مي‌توان معرّفي و سپس بررسي چهارچوب هستي‌شناسي نويني دانست كه در آن از انسان متعال مدرن تنها خسي در صحراي صحنۀ پسامدرن بكت باقي مانده است؛ صحرايي كه هبوط انسان‌گرايي را نويد مي‌دهد.