كاركرد طنز به مثابه سرمايه اجتماعي با تأكيد بر طنز عرفاني

بي‏شك يكي از جنبه‏هاي مهم توسعه پايدار در جامعه استفاده از مفهوم سرمايه، آن هم در وجه اجتماعي آن، است. هرچند واژه سرمايه اساساً در قلمرو اقتصادي به كار مي‏رود، از حدود دو دهه گذشته در قلمرو اجتماعي نيز به طور فزاينده مورد پذيرش قرار گرفته است و اكنون يكي از مؤلفه‌‏هاي مهم توسعه‏يافتگي شناخته مي‏شود. از سوي ديگر، كشف و بهره‏برداري و اشاعه فرهنگ عامه با هدف تقويت شناسه‏هاي هويت جمعي و تاريخي به مثابه سرمايه اجتماعي و دستيابي به توسعه پايدار در قلمرو اجتماعي كشور يكي از رسالت‏ها و وظايف اصحاب فرهنگ در جامعه است. در اين ميان، طنز به مثابه يكي از مصاديق پراهميت در فرهنگ عامه، به دليل تكيه بر ضمير ناخودآگاه فرهنگي مردم و بازتوليد ارزش‏هاي اخلاقي متناسب با سنت‏هاي ديني و ملي كشور، از جايگاهي ويژه برخوردار است. در اين جستار تلاش شد به نحو توصيفي‌ـ تحليلي و با روش كتابخانه‏اي و اسنادي از طريق تعريف و تبيين جايگاه سرمايه اجتماعي به تعاريف مرسوم حوزه مطايبه و اقسام آن و نيز طنز عرفاني، به منزله نوعي فاخر از طنز، اهتمام شود. با تكيه بر ويژگي‏هاي اين طنز، تلاش شد چشم‏اندازي از كاركردهاي اجتماعي آن به مثابه پاره‏اي از ميراث معنوي عارفان ارائه و بر اهميت و ابعاد نظري و ارتباط نظام‌مند آن با سرمايه اجتماعي تأكيد شود. طنز عرفاني، به مثابه سرمايه اجتماعي، ميراثي است كه در طول تاريخ در برخورد با ناهنجاري‏هاي فردي و اجتماعي در مقام اصلاح و تعالي و توسعه فرهنگي و ارتقاي ارزش‏هاي مدني و ديني جوامع برآمده است. هدف نهايي اين نوشتار باز نگاه داشتن باب تأمل سنجشگرانه‏ ارتباط اين دو مفهوم (طنز و سرمايه اجتماعي)، به منظور اصلاح و توسعه فرهنگي و ارتقاي ارزش‏هاي مدني و ديني جامعه، بود.