تبيين جامعه‌شناختي همسازي اجتماعي گروه‌هاي قومي در افغانستان

يكي از تمايزات فرهنگي و اجتماعي كه در انسجام و پيوستگي جوامع بشري اثرگذار است، تفاوت‌هاي ناشي از روابط و مناسبات درون‌قومي و برون‌قومي يا همسازي اجتماعي بين اقوام است. اين موضوع به اين دليل اهميت دارد كه هم در به‌وجودآمدن پيوستگي اجتماعي و هم در قرارگرفتن جامعه در وضعيت گسست و ستيز اجتماعي مي‌تواند از نقش برجسته‌اي برخوردار باشد. پژوهش حاضر در همين راستا و با هدف تبيين جامعه‌شناختي همسازي اجتماعي گروه‌هاي قومي در افغانستان انجام شده است. روش تحقيق در اين پژوهش پيمايش و ابزار گردآوري داده‌ها پرسشنامه است. جامعه آماري اين مطالعه، افراد بزرگسال بازه سني 20 تا 50 سال شهر كابل بودند كه از چهار قوم عمده و بزرگ پشتون، تاجيك، هزاره و ازبك انتخاب شده‌اند. حجم نمونه 1055 نفر بود كه با روش نمونه‌گيري تصادفي خوشه‌اي چندمرحله‌اي انتخاب شد. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه بين حمايت اجتماعي (0.414 = r) و احساس محروميت نسبي (0.160 = r)، اعتماد اجتماعي (0.083 = r)، مشاركت اجتماعي (0.25 = r)، تعلق اجتماعي (0.212 = r)، بي‌تفاوتي اجتماعي (0.177 = r)، مداراي اجتماعي (0.413 = r) و فاصله اجتماعي (0.233 = r) با همسازي اجتماعي همبستگي معناداري وجود دارد. تجزيه‌وتحليل معادلات ساختاري نشان داد كه محروميت نسبي، بيشتر تأثير غيرمستقيم دارد تا تأثير مستقيم. تأثير مستقيم محروميت نسبي بر همسازي اجتماعي برابر با 0.004 و تأثير مستقيم برابر با 0.101 است. همچنين تأثير مستقيم مشاركت اجتماعي برابر با 0.084، اعتماد اجتماعي برابر با 0.086، تعلق اجتماعي برابر با 0.201، حمايت اجتماعي برابر با 0.326، مداراي اجتماعي برابر با 0.126، بي‌تفاوتي اجتماعي برابر با 0.276 و فاصله اجتماعي برابر با 0.202 است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه نبود احساس محروميت نسبي، مشاركت اجتماعي، تعلق اجتماعي و اعتماد اجتماعي بين اقوام و گروه‌هاي گوناگون در ساختار سياسي و اجتماعي افغانستان مي تواند به شكل‌گيري تعاملات و ارتباطات اجتماعي بين آن‌ها منجر شود و زمينه همسازي اجتماعي اقوام و فقدان واگرايي قومي را به ‌همراه داشته باشد.