مرور آسيب‏شناسانه رويكرد تفكيكي در تعليم و تربيت در ايران

هدف پژوهش حاضر پاسخ‌گويي به اين سؤال است كه نگاه تفكيكي به مقوله تربيت، ممكن است چه آسيب‏هايي براي جامعه ايران اسلامي به‌دنبال داشته باشد. اين پژوهش با روش توصيفي ـ تحليلي انجام شده و روش گردآوري اطلاعات نيز، اسنادي است. اسناد كه شامل كتاب‏ها و مقالات مربوط به موضوع پژوهش به‌شيوه موضوعي است، استخراج و در بحث به آن‌ها استناد شده است. براساس يافته‏هاي اين پژوهش، تفكيك اين دو امر واحد به دو جريان متمايز مانند آموزش و پرورش يا تعليم و تربيت، مشكلات نظري و عملي فراواني را به‌وجود مي‏آورد. نگاه تفكيكي، اين تصور نادرست را در اذهان كارگزاران نظام تربيت ايجاد مي‏كند كه كار مدرسه و نظام تربيت رسمي و عمومي در عمل شامل دو فعاليت متفاوت و متمايز است. اين تلقي منجر به گسست فعاليت‏هاي تربيتي شده و نوعي دوگانگي در فعاليت‏ها، برنامه‏ها، سازوكارها و ناكارآمدي نظام و مدرسه مي‏شود كه درنهايت نبود انسجام و وحدت در هويت و شخصيت دانش‏آموزان را در پي خواهد داشت. گسترش بحث و جدل درخصوص تقدم تربيت بر تعليم ـ كه حاصل اين نگاه ناميمون است ـ نيز باعث هدر رفت تلاش‏ها و سرمايه‏ها مي‏شود. همچنين مسئوليت‏پذير نبودن معلمان در ايفاي نقش تربيتي خود و كنكور و تمركز بر نقش محوري آموزش در فرايندها و فعاليت‏هاي مدرسه از ديگر پيامدهاي اين نگاه تفكيكي است. درمجموع تفكيك اين دو مقوله از هم، افرادي را به جامعه اسلامي تحويل مي‏دهد كه اگر چه ممكن  است به ابعاد شناختي و مهارتي ارزش‏هاي ديني و اخلاقي دست يابند، اما به حيطه نگرش‌ها و ارزش‏ها ـ كه عالي‏ترين هدف هر نظام تربيتي است ـ دست نخواهند يافت. به‌عبارت بهتر، اين افراد ممكن است مناسك دين خود را بشناسند و نسبت به اجراي آن‌ها نيز پايبند باشند، اما تا وقتي دين‌داري در اين افراد به نگرش و ارزش بدل نشود، آثار آن در زندگي فردي و جامعه ديني افراد ساري و جاري نخواهد شد.