الگوي بهره‌مندي سالمندان از خدمات سرپايي سلامت در ايران

اهداف: با توجه به سرعت رشد جمعيت سالمند كشور و به دنبال آن افزايش هزينه‌هاي خدمات سلامت، آگاهي از وضعيت و الگوي نياز و بهره‌مندي سالمندان از خدمات سلامت در حوزه بستري و سرپايي براي تخصيص منابع، ضروري به نظر مي‌رسد. مطالعه حاضر با هدف بررسي الگوي نياز و بهره‌مندي سالمندان كشور از خدمات سرپايي سلامت و رضايت آن‌ها از خدمات و عوامل مرتبط با آن انجام شد.مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات كمّي ثانويه بوده و با استفاده از داده‌هاي اوليه »مطالعه ملي بهره‌مندي از خدمات سلامت « كه در سال 1394 تهيه شده بود، انجام شد. جامعه آماري اين مطالعه سالمندان 60 سال و بالاتر كشور با حجم نمونه معادل 8205 نفر است كه به روش نمونه‌گيري طبقه‌بندي تصادفي از استان‌ها، شهرها و روستاهاي كشور انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوري داده‌ها پرسش‌نامه بود و اطلاعات مربوط به نياز افراد به خدمات سرپايي در دو هفته گذشته و مراجعه و دريافت خدمات را توسط آن‌ها گردآوري مي‌كرد. در اين مطالعه از آناليز رگرسيون لجستيك چندسطحي براي بررسي عوامل مرتبط با نياز، بهره‌مندي و رضايت از بهره‌مندي از خدمات سرپايي استفاده شد.يافته ها: تعداد 3172 نفر (39 درصد) از سالمندان مطالعه‌شده در اين پژوهش اظهار نياز به خدمات سرپايي داشتند كه 66 درصد آن‌ها براي دريافت خدمات مراجعه كرده و از بين مراجعه‌كنندگان 98 درصد (2060 نفر) از خدمات سرپايي بهره‌مند شده بودند. زنان، مسن‌ترها، روستائيان، غيرمتأهلين و بي‌سوادها بيشتر به خدمات سرپايي اظهار نياز كرده بودند اما ميزان مراجعه آن‌ها براي دريافت اين خدمات مساوي و يا كمتر از گروه مقابل نبود. نداشتن بيمه پايه و مكمل و نداشتن اتومبيل شخصي تأثير معني‌داري بر روي كاهش مراجعه سالمندان براي دريافت خدمات سرپايي داشت. مهم‌ترين علل عدم مراجعه سالمندان داراي نياز، هزينه زياد خدمات، خوددرماني و نداشتن بيمه بيان شد. بيشترين رضايت سالمندان مربوط به رفتار پزشك و پرسنل معالج و كمترين رضايت مربوط به ميزان هزينه خدمات سرپايي بود. نتيجه گيري: در حالي كه لازم است بهره‌مندي از خدمات سلامت بر اساس نياز به اين خدمات انجام شود، مطالعه حاضر نشان داد كه گروه‌هاي با وضعيت اقتصادي اجتماعي بالاتر از بهره‌مندي بالاتري برخوردارند؛ بنابراين بي‌عدالتي آشكاري در دسترسي به خدمات سلامت در گروه سالمندان ديده مي‌شود. علل بهره‌مند نبودن از خدمات سرپايي و نارضايتي از اين خدمات بايد مورد توجه جدي سياست‌گذاران سلامت قرار گيرد.