بررسي تغييرات دهه اي سامانه هاي باران زاي موثر بر حوضه آبريز رود زرد

چرخندها يكي از مهم‌ترين عوامل تعيين كننده شرايط جوي بويژه بارش عرض‌هاي ميانه هستند. تغيير در ويژگي چرخندهاي يك ناحيه مي‌تواند منجر به تغيير شرايط بارشي آن ناحيه شود. از اين رو مطالعه جنبه هاي عمده اي از تغييرات چرخندها مي‌تواند تغييرات شرايط بارشي را آشكار ‌سازد. در مطالعه حاضر تغييرات رخ داده در چرخندهاي موثر بر بارش حوضه آبريز رود زرد (زير حوضه جراحي در استان خوزستان) طي سال هاي آبي 1356-1355 الي 1393-1392 به صورت دهه اي بررسي شده است. براي اين منظور از نقشه هاي ارتفاع تراز 1000 هكتوپاسكال استفاده شد. نتايج بررسي‌هاي انجام شده نشان داد وسعت منطقه تحت حاكميت و همچنين فراواني چرخندها در دهه هاي مورد مطالعه و به تبع آن فراواني روزهاي بارش حاصل از اين سامانه‌ها و مجموع بارش‌هاي حاصل از كنش‌هاي چرخندي سالانه در حوضۀ آبريز رود زرد طي دوره مورد مطالعه، روند كاهشي داشته‌اند. وسعت طولي منطقه تحت حاكميت چرخندها از 72.5 درجه طول جغرافيايي در دهه اول به 55 درجه طول جغرافيايي در دهه چهارم و وسعت عرضي منطقه تحت حاكميت چرخندها از 30 درجه عرض جغرافيايي به 25 درجه عرض جغرافيايي كاهش پيدا كرده است. بررسي سال به سال ورود چرخندهاي موثر بر بارش حوضه آبريز رود زرد از مرز غربي به ايران نيز نشان داد كه كمينه عرض جغرافيايي ورود چرخندها به كشور از سال آبي 66-65  و بيشينه آن از سال آبي 71-70 ناايستايي داشته است. به طوري كه سال آبي 91-90 عرض جغرافيايي ورود چرخندها به ايران به باريك ترين مقدار مسير خود رسيده است. تفاوت در ميانگين فراواني چرخندها در دو نيم دوره مورد مطالعه (نيم دوره اول: سال آبي 56-55 الي 74-73 و نيم دوره دوم سال آبي 75-74 الي 93-92) نيز حاكي از وجود جهش در فراواني چرخندها مي‌باشد.