ارزيابي پايداري زيست‌محيطي شهري، نمونه پژوهش: شهر زاهدان

ارزيابي پايداري زيست‌محيطي نشان‌دهنده مجموعه‌اقداماتي است كه اطلاعات مفيدي را درباره تأثيرات محيط‌زيست بر انسان و بالعكس فراهم مي‌آورد. ارزيابي پايداري زيست‌محيطي شهرها براي دستيابي به يك برنامه‌ريزي شهري مناسب و در عين حال همگام با متغيرهاي محيط طبيعي ضروري به نظر مي‌رسد. با توجه به نقش و اهميت محيط‌زيست در زندگي شهروندان و وجود مشكلات زيست‌محيطي در شهر زاهدان، پژوهش حاضر براي ارزيابي پايداري زيست‌محيطي اين شهر در مقايسه با ديگر شهرهاي استان انجام شده است. اين پژوهش به‌لحاظ هدف، كاربردي و ازنظر ماهيت و روش، توصيفي‌تحليلي است. جامعه آماري پژوهش، مسئولان، خبرگان و كارشناسان مرتبط با موضوع در شهرهاي برگزيده استان است. به اين منظور شهرهاي با بيش از 50 هزار نفر جمعيت (زابل، سراوان، ايرانشهر، چابهار و زاهدان) انتخاب شدند. براي تجزيه و تحليل اطلاعات از مدل متاسوات استفاده شد. استفاده از مدل سوات نشان مي‌دهد اين مدل علاوه بر مبتني‌بودن بر الهامات ذهني، به دليل اجتناب از كمي‌سازي، قدرت پيش‌بيني ندارد؛ بنابراين در اين پژوهش از متاسوات به دليل رفع معايب مدل سوات استفاده شد. بر اين اساس منابع و توانايي‌ها و عوامل كلان محيطي شهر زاهدان براي تدوين راهبرد توسعه با مدل و نرم‌افزار MetaSWOT نسبت به شهرهاي قابل مقايسه سنجيده شد. نتايج به‌دست‌آمده از پايداري زيست‌محيطي نشان مي‌دهد شهر زاهدان در توليد مواد زائد رتبه نخست را به خود اختصاص داده است؛ همچنين به‌لحاظ عوامل كلان محيطي كه مي‌بايد توجه خاصي به آنها شود، توسعه بهره‌گيري از انرژي‌هاي تجديدپذير و كاهش و به حداقل رساندن مصرف انرژي‌هاي فسيلي در اولويت است. ازجمله عواملي كه در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند، بهبود قوانين بالادستي براي پايداري زيست‌محيطي، افزايش اعتبارات براي پاك‌سازي محيط و بهينه‌سازي مديريت پسماند و بازيافت زباله است.