بررسي تنوع و تكامل خاك در سطوح مختلف ارتفاعي دامنه غربي كوهستان تالش

تغييرات مكاني ويژگي هاي خاك تابع عوامل محيطي مانند اقليم، توپوگرافي، ماده مادري و پوشش گياهي است. توپوگرافي از طريق سه عامل ارتفاع، زهكش طبيعي و شيب باعث تفاوت هاي معني دار در ويژگي هاي خاك مي شود. اين تحقيق به منظور بررسي اثر ارتفاع بر برخي ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي، نوع و فراواني كاني هاي رس و در نهايت ميزان تكامل خاك هاي يك نيمرخ ارتفاعي واقع در كوهستان تالش در استان اردبيل انجام گرفت. تعداد 5 خاكرخ در سطوح پايدار حفر و پس از مطالعات صحرايي، آزمايش هاي فيزيكي، شيميايي و كاني شناسي رس بر روي نمونه ها انجام گرفت. نتايج نشان داد كه در سطوح مختلف ارتفاعي، شدت هواديدگي و نوع فرايندهاي خاك سازي متفاوت بوده و تأثير شديدي بر برخي ويژگي هاي خاك از جمله مقدار رس، شكل هاي مختلف آهن، كاني ها و رده بندي خاك دارد. با كاهش ارتفاع، از ميزان كاني ايليت كاسته شده، ولي بر مقدار كاني اسمكتيت افزوده مي شود كه اين امر دليلي بر هواديدگي و تكامل خاك مي باشد. نتايج نشان داد كه اراضي مرتفع داراي خاك هاي اينسپتي سول با درجه تكامل كم بوده ولي اراضي پايكوهي داراي خاك هاي تكامل يافته تر ورتي سول و مالي سول هستند. علاوه بر اين، در نيمرخ ارتفاعي مورد مطالعه با كاهش ارتفاع، اقليم گرمتر مي شود و به تبع آن شدت فرايندهاي خاك ساز افزايش مي يابد. افزايش مقدار آهن بلورين (Fed–Feo)، به عنوان شاخص تكامل خاك، از 2303.9 ميلي گرم بر كيلوگرم در قله كوه تا 7558 ميلي گرم بر كيلوگرم در پاي كوه اين روند تكاملي را به خوبي نشان مي دهد.