سواد اطلاعاتي مبتني بر مووك در اعضاي هيأت علمي: (مطالعه موردي؛ دانشگاه الزهرا (س))

پيشينه و اهداف: مووك‌ها به‌عنوان يك فرم از شيوة آموزش الكترونيكي، توانايي و ظرفيت زيادي در يادگيري و آموزش دارند؛ به‌طوري‌كه مي‌توانند نيازهاي مختلف گروه متنوعي از يادگيرندگان را برطرف كنند. از اين رو، دانشگاه‌ها مي‌توانند از آن به‌عنوان ابزار آموزشي اثربخش در دوره‌هاي آموزشي و پژوهشي خود، بهره برده و به بهبود كيفيت آموزش در دانشگاه‌ها كمك كند. از آنجا كه اعضاي هيأت علمي به‌عنوان يكي از مهم‌ترين اركان در دانشگاه، نقش زيادي در انتقال دانش و به‌طوركلي فرايند ياددهي يادگيري ايفا مي‌كنند؛ بنابراين، شناخت و آگاهي اعضاي هيأت علمي نسبت به شيوه‌هاي نوين آموزش ازجمله مووك‌ها، كسب دانش و سواد اطلاعاتي در اين زمينه ضروري است. بر اين اساس، مقاله حاضر باهدف سنجش سواد اطلاعاتي مبتني بر مووك در اعضاي هيأت علمي دانشگاه الزهرا (س) انجام شده است. روش‌ها‌: رويكرد حاكم بر پژوهش، كمّي و روش انجام آن، توصيفي پيمايشي و به لحاظ هدف، كاربردي بوده است. جامعه آماري شامل اعضاي هيأت علمي دانشگاه الزهرا (س) است كه با توجه به تعداد (381) عضو هيأت علمي، با استفاده از روش نمونه‌گيري طبقه‌اي سهميه‌اي و براساس جدول مورگان تعداد (181) نفر به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. براي جمع‌آوري اطلاعات، براساس مباني نظري و پيشينه پژوهش پرسش‌نامه محقق ساخته با طيف پنج ‌درجه‌اي ليكرت (خيلي زياد، زياد، متوسط، كم و خيلي كم) تدوين گرديد. جهت سنجش روايي پرسش‌نامه، از نظر متخصصان شيوه‌هاي نوين آموزشي و رويكردهاي جديد ياددهي و يادگيري بهره گرفته شد. ضريب پايايي داده‌ها با استفاده از آلفاي كرونباخ محاسبه و 0.97 به‌دست آمد كه نشان‌‌دهنده پايايي بالاي پرسش‌نامه‌ها بوده است. جهت تجزيه و تحليل داده‌ها نيز از نرم‌افزار SPSS 22 و آزمون‌هاي تي تك گروهي، فريدمن  و تحليل واريانس چند متغيره استفاده ‌شده است. يافته‌ها: يافته‌ها حاكي از آن است كه از ديدگاه شركت‌كنندگان در مؤلفه‌هاي «دانش» (1.54)، «آماده سازي» (1.53) و «تحليل/ اجراي دوره» (1.61)، «ارزشيابي» (1.74)، «بازنگري» (1.78)، «بهينه سازي» (1.76) و در كل وضعيت سواد اطلاعاتي اعضاي هيأت علمي مبتني بر مووك نيز (1.66)، پايين‌تر از حد متوسط ارزيابي شده است. اولويت بندي مؤلفه‌ها به ترتيب؛ «بهينه سازي»، «بازنگري»، «ارزشيابي»، «تحليل / اجراي دوره»، «آماده‌سازي» و «دانش» به دست آمده است. براين اساس «بهينه سازي» (3.74)، در بهترين وضعيت و «دانش» (3.25) در بدترين وضعيت قرار دارد. همچنين، بين ديدگاه شركت‌كنندگان پژوهش در مورد «شكاف سواد اطلاعاتي هيأت علمي نسبت به مووك‌ها» به تفكيك شاخص‌هايي ازجمله «سابقه، جنسيت، مرتبه علمي، سن، گروه آموزشي» تفاوت معناداري وجود ندارد. نتيجه‌گيري:  نتايج پژوهش حاضر گوياي آن است، سواد اطلاعاتي مبتني بر مووك در اعضاي هيأت علمي دانشگاه پايين است و شناخت و آگاهي آن‌ها نسبت به مووك‌ها بسيار كم است. به‌روز نبودن اعضاي هيأت علمي، كم‌رنگ بودن يا عدم وجود آموزش‌هاي مختلف ازجمله كارگاه، همايش، نشست‌هاي تخصصي در حوزه مووك‌ها، بي‌توجهي و عدم تأكيد نهادهاي بالادستي نسبت به الزام به‌كارگيري شيوه‌هاي نوين آموزشي توسط دانشگاه‌ها، عدم توجه به مهارت‌هاي كاربردي و آشنايي با رويكردهاي آموزشي جديد دنيا در جذب هيأت علمي، عدم استقبال و مطالبه دانشجويان از اعضاي هيأت علمي دانشگاه در به‌كارگيري مووك‌ها در رويكردهاي ياددهي – يادگيري و حاكميت رويكرد سنتي صرف آموزش در دانشگاه‌ها را مي‌‌توان به‌عنوان دلايلي براي نتايج به‌دست آمده برشمرد.