بررسي تاثير متغيرهاي كالبدي پنجره كلاس درس بر بازسازي تمركز ذهني دانش آموزان

پيشينه و اهداف: از آنجايي كه تمركز ذهني دانش‌آموزان يكي از اصلي ‌ترين شروط يادگيري و موفقيت تحصيلي آنان مي ‌باشد، بررسي عواملي كه به بازسازي تمركز ذهني دانش ‌آموزان كمك نمايد بسيار قابل توجه به شمار مي آيد. در اين راستا به نظر مي ‌رسد علاوه بر عوامل فردي، جسمي و روحي دانش ‌آموزان و همچنين عوامل مرتبط با امور آموزشي، كيفيت تدريس و... متغيرهاي فيزيكي و كالبدي موجود در كلاس درس مي ‌توانند بر اين مهم تأثيرگذار باشند. به نظر مي‌‌رسد ايجاد نفوذپذيري بصري و ارتباط ديداري مطلوب كلاس ‌هاي درس با منظره بيرون از طريق پنجره موجود در كلاس درس به ‌عنوان يكي از متغيرهاي فيزيكي كلاس درس مي ‌تواند از طريق ايجاد فرصتي ديداري هرچند كوتاه به منظره اي خارج از محيط كلاس، به بازسازي تمركز ذهني دانش ‌آموزان و رفع خستگي ذهني آنان كمك شاياني نمايد. اين مقاله بر آن است تا از طريق بررسي برخي از متغير هاي كالبدي پنجره كلاس درس كه شامل طول و ارتفاع پنجره مي ‌باشد ؛ به حالتي بهينه در جهت بازسازي تمركز ذهني دانش ‌آموزان دست يافته تا بدين طريق گامي مؤثر در كاهش خستگي ‌هاي ذهني و ترميم تمركز ذهني دانش ‌آموزان مقطع متوسطه كه در شرايط سني خاصي قرار داشته و هدف تحصيلي والاتري نسبت به دانش ‌آموزان ديگر مقاطع آموزشي دارند، برداشته شود. از آنجا كه منظره حاصل از ديد به پنجره تأثير زيادي در روند اين امر دارد، لازم به ذكر مي باشد كه پنجره موردنظر در اين تحقيق به عناصر طبيعي و فضاي سبز محوطه حياط مدرسه مشرف بوده است. روش‌ها‌: جامعه آماري پژوهش، تمامي دانش ‌آموزان دختر و پسر محصل در سال تحصيلي 9897 در مقطع متوسطه دوم شهر شيراز با گروه سني 16 تا 18 سال مي ‌باشد كه با استفاده از روش خوشه‌ اي تصادفي چند مرحله ‌اي به ‌عنوان نمونه انتخاب گرديدند. آزمودني ‌ها ابتدا به ‌وسيله آزمون روانشناسي كه زير نظر متخصصين حوزه روانشناسي تأييد شده بود ؛ مورد ارزيابي قرار گرفته و سپس به منظور عموميت بخشيدن به موضوع، پرسش ‌نامه محقق ساخته را تكميل نمودند. جهت تجزيه و تحليل داده ‌ها از آزمون تحليل واريانس يك ‌طرفه ANOVA به‌ منظور يافتن ارتباط ميان متغيرهاي كالبدي طول و ارتفاع پنجره و بازسازي تمركز ذهني دانش ‌آموزان استفاده گرديد. يافته‌ها: نتايج نشان مي ‌دهد كه ايجاد تغييرات در ابعاد پنجره كلاس درس، مي ‌تواند بر بازسازي تمركز ذهني دانش ‌آموزان تأثير بگذارد. بر اساس تحقيقات انجام شده در تحقيق حاضر كاهش طول پنجره از 3.5 به 2.5 و 1.5 تمركز ذهني دانش ‌آموزان را از 149 به 148.9 و 148.1 كاهش و تغيير ارتفاع پنجره از 2 متر به 1.5 و 1 متر تمركز ذهني دانش ‌آموزان را از149 به 148.8 و 147.3 تغيير مي ‌دهد. نتيجه‌گيري: ميزان تمركز ذهني دانش ‌آموزان صرفا به شرايط دانش ‌آموزان، امور تحصيلي و كيفيت و روش تدريس معلمين بستگي ندارد و محيط فيزيكي مدارس و طراحي داخلي كلاس ‌هاي درس، مي ‌تواند در اين مهم تأثير بسزايي داشته باشد. وجود پنجره كلاس نيز به‌ عنوان يكي از متغيرهاي فيزيكي كلاس درس، نه تنها منجر به حواس پرتي دانش ‌آموزان نمي ‌گردد ؛ بلكه به‌ و‌سيله ايجاد چشم‌ انداز به عناصر طبيعي بيرون، جانمايي آگاهانه و ابعاد مناسب مي ‌تواند عامل مهمي در بازسازي تمركز ذهني دانش ‌آموزان باشد.