طراحي و اعتباربخشي الگوي برنامه درسي مبتني بر مهارت‌هاي تفكر خلاق براي دانش‌آموزان دوره ابتدايي

پيشينه و اهداف: امروزه خلاقيت و پرورش افراد خلاق موضوع بسيار با اهميتي در آموزش و پرورش هر جامعه‌اي محسوب مي‌شود. افراد خلاق فعالانه قادرند علايق و خواسته‌هاي خود را هدايت كنند. خلاقيت فرايندي است كه به‌كارگيري آن در دوره بزرگسالي مشروط به پرورش آن در دوره كودكي است. بر اين اساس تربيت افراد خلاق، نوآور و سازنده بايد از سال‌هاي نخستين زندگي شروع شود. آنچه در ايجاد چيز جديد يا طرح جديد و به‌طور كلي در فرايند خلاقيت اهميت دارد تفكر است، زيرا خلاقيت يك نوع فعاليت فكري است. از ويژگي‌هاي بارز انسان و محور اساسي حيات او قدرت انديشه است. انسان در طول زندگي خويش هرگز از تفكر و انديشه فارغ نبوده و با نيروي تفكر صحيح، تصميم گرفته و توانسته است به حل مسائل و مشكلات بپردازد و به رشد و تعالي نايل گردد؛ بنابراين تمام موفقيت‌ها و پيشرفت‌هاي انساني در گرو انديشه بارور و پويا و موثر است. لذا پژوهش حاضر سعي نموده است تا نظريات مختلف مرتبط با مهارت‌هاي تفكر خلاق را به‌عنوان يكي از متغيرهاي پژوهش، مورد مطالعه قرار داده، مباني نظري، فلسفي، اجتماعي و روان‌شناختي آن را از منابع مختلف شناسايي و استخراج نموده و بر اساس آن مولفه هاي مختلف خلاقيت را كه مناسب كودكان دوره دبستان هستند، مشخص كرده و به طراحي الگو برنامه درسي تفكر خلاق بر اساس عناصر اصلي برنامه درسي (اهداف، محتوا، روش‌هاي تدريس و ارزشيابي) بپردازد. علاوه بر آن جهت اعتباربخشي  الگوي طراحي شده در اختيار متخصصان برنامه درسي، روانشناسان تعليم و تربيت و دست‌اندركاران تربيتي (مربيان) قرار گرفت  و درنهايت الگوي طراحي شده را به همراه پيشنهادها و راه‌كارهايي به متخصصان و دست‌اندركاران تعليم و تربيت ارائه نمايد. روش‌ها: اين تحقيق به لحاظ هدف، كاربردي؛ به لحاظ ابزار از نوع ارزشيابي و روش انجام آن زمينه‌يابي است. جامعه آماري مورد مطالعه شامل متخصصان برنامه درسي و روانشناسان تعليم و تربيت در دانشگاه‌هاي دولتي شهر بندرعباس، شيراز  و روانشناسان تعليم و تربيت و مربيان شاغل در مدارس ابتدايي شهر بندرعباس است. حجم نمونه با استفاده از روش نمونه‌گيري طبقاتي و در مجموع 208 نفر انتخاب شد. ابزار جمع‌آوري داده‌ها، پرسش‌نامه محقق ساخته است كه بر اساس الگوي درسي مهارت‌هاي تفكر خلاق طراحي طراحي شد. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از شاخص‌هاي آمار توصيفي و آمار استنباطي (خي دو) استفاده شده است. يافته‌ها: ازلحاظ آماري بين توزيع ديدگاه سه گروه يعني گروه برنامه‌ريزي درسي، روانشناسان تربيتي و مربيان در عنصر اهداف، محتوي، روش هاي تدريس و ارزشيابي برنامه درسي در رابطه با الگوي برنامه درسي مبتني بر مهارت‌هاي تفكر خلاق براي دانش‌آموزان دوره ابتدايي تفاوت وجود دارد. نتيجه گيري: نتايج تحقيق به طور كلي نشان مي دهد بر اساس الگوي برنامه درسي طراحي شده مهارت‌هاي تفكر خلاق بر پايه سه مولفه اصلي دانش، نگرش و مهارت براي كودكان دبستاني تجديدنظر در برنامه‌هاي معمول آموزش دانش‌آموزان و توجه بيشتر به عامل خلاقيت در برنامه‌هاي آموزشي ضرروت دارد. پيشنهاد مي‌گردد برنامه‌ريزان درسي و دست اندركاران تربيتي در دوره ابتدايي، اهتمام و عنايت خود را در بهره‌گيري از اهداف ذكر شده در اين الگو به كار بسته و در برنامه‌هاي جاري و آتي خود آن‌ها را لحاظ نمايند. هم‌چنين مؤلفان و نويسندگان كتاب‌هاي دانش‌آموزان دوره ابتدايي، عنايت لازم در به‌كارگيري و تنظيم محتوا بر اساس سرفصل پيشنهادي ذكر شده در الگوي مذكور را نموده و تدريس و ارزشيابي پيشنهادي را به كار گيرند.