دوستي‌‌، دغدغۀ ديگري؛ با تكيه بر آراء جوليا آناس در كتاب اخلاق سعادت

احياي دوبارۀ اخلاق فضيلت در سدۀ پيشين سرآغازي براي بحث‌هاي فلسفي جديدي در حوزۀ دوستي قلمداد مي‌شود. مكاتب نو ارسطويي كه تعريف ارسطو از سعادت را مفهومي كم‌مايه تلقي مي‌كنند‌‌، با احيا و نيز جرح و تعديل مفاهيم ارسطويي و مكاتب پساارسطويي دوران باستان «دوستي» و «دغدغۀ ديگري» را به‌مثابۀ مؤلفه‌هاي جدايي‌ناپذير از سعادت‌مندي آدمي به تعريف سعادت وارد كرده‌اند. افزون بر آن‌‌، چون مكاتب ارسطويي باستاني مهم‌ترين مطالبۀ اخلاق فضيلت را شكل دادن عقلاني احساسات‌‌، عواطف و هيجان دروني فرد، به‌منظور برخورداري از زندگيِ به لحاظ دروني خوبْ تلقي كرده‌اند‌‌، همواره در مظان اتهام‌هايي چون خودگزينانه بودن قرار گرفته‌اند. در اين مقاله ضمن پرداختن به «دغدغۀديگري» به‌عنوان مؤلفه‌اي جديد در اخلاق فضيلت نوين و بررسي اهميت و نقش «دغدغۀديگري» و دوستي در سعادت انسان از منظر ارسطو و نو ارسطوئيان بررسي مي‌شود كه آناس فيلسوف نو ارسطويي‌‌، بر چه اساسي نظريه‌هاي مكاتب باستاني در باب سعادت را آغشته به خودگزيني نمي‌داند و چرا براي «دوستي» و «دغدغۀ ديگري» وزني بيش از مكاتب باستاني قائل است. او در صدد يافتن پاسخي است براي پرسش‌هايي از اين دست كه آيا انسان مي‌تواند در عين حال كه به سعادت‌مندي خويش مي‌انديشد‌‌، دغدغۀ ديگري را نيز به‌شيوه‌اي غيرابزاري در خود بپروراند؟

The revival of virtue ethics in the last century was an origin of new philosophical debates over friendship. Neo-Aristotelian schools disregard Aristotle’s definition of happiness; therefore, they have revived and modified certain Aristotelian notions as well as ancient post-Aristotelian schools, introducing “friendship” and “care” for the other as inseparable components of human happiness. Moreover, since ancient Aristotelian schools considered the most important demand of virtue ethics to consist in rational formation of one’s feelings, emotions, and internal passions in order to enjoy an internally good life, they were always accused of self-centrism, among other things. In this paper, we deal with “care for the other” as a new component of modern virtue ethics and consider the importance and role of “care for the other” as well as friendship in human happiness from an Aristotelian and neo-Aristotelian perspectives. Then, we consider the reasons why Annas—a neo-Aristotelian philosopher—does not take ancient theories of happiness to be imbued with self-centrism and why she gives more weight to “friendship” and “care for the other” as compared to ancient theories. She seeks to find an answer to questions such as whether humans can, in addition to thinking of their own happiness, develop a care for the other in a non-instrumental way.