تحليل دروغ مصلحت‌آميز و امكان روايي اخلاقي آن در حوزۀ حقوق كيفري

در اين مقاله‌‌، به تحليل مفهوم و ماهيت دروغ مصلحت‌آميز‌‌، معيارِ شناسايي مصلحت و شرايط توجيه آن و همچنين لوازم و ثمرات آن در حوزۀ حقوق كيفري‌‌‌، پرداخته مي‌شود تا به اين نتيجه نائل شويم: دروغ مصلحت‌آميز در حالت استثنايي و با شناسايي مصلحت و قاعده برتري اهم بر مهم‌‌، توسط كسي كه صاحب فضيلت فكري مقدم بر فضايل اخلاقي باشد و خِرد عملي او بتواند مصلحتي را كه رعايتش با اخلاق مناسبت دارد بشناسد‌‌، قابل توجيه است؛ حق دروغ‌گفتن در شرايط استثنايي وجود ندارد و دروغ مصلحت‌آميز با تحقّق عناصرش‌‌، صرفاً قابل توجيه اخلاقي است؛ علي الاصول در گسترۀ دانش حقوق كيفري‌‌، تسرّي توجيه وارده در مورد دروغ مصلحت‌آميز‌‌، به سوگند و شهادت دروغ‌‌، همچنين طرح شكايت و دفاع دروغ‌‌، مبتني بر قياس است و جايز نيست و رعايت صداقت در دادرسي‌هاي كيفري و به‌ويژه نحوه جمع‌آوري ادله و به‌دور از ‌‌‌هر گونه دروغ‌‌، ضروري است. مواجههٔ صادقانه در تحقيق از متهمان‌‌، از مقدمات واجب اصل مشروعيت جمع‌آوري ادلّهاست. صاحب‌منصبان نظام عدالت كيفري در گسترۀ حرفۀ تخصصيشان نيز بايد به‌دور از هر گونه فريب و دروغ‌‌، اقدام كنند.

In this paper, we analyze the concept and nature of lies and their types with a focus on expedient lies, the criterion for identifying expediencies, and the conditions under which they are justified, as well as their implications and consequences in the field of criminal law. We conclude that expedient lies are justified in exceptional cases where the expediency is known and the rule of “the more important and then the less important” applies by someone who has intellectual virtues prior to moral virtues-someone whose practical reason can identify the expediency which is moral to be observed. In these exceptional circumstances, there is no right to telling lies. When the circumstances obtain, expedient lies are just morally justifiable. In principle, in the realm of criminal law, it is impermissible to extend such a justification about expedient lies to false testimonies as well as false complaints and defenses, and it is necessary to observe truthfulness in criminal trials, and particular in gathering evidence. Truthfulness in interrogation of the accused is an obligatory preliminary of the legitimacy of gathering evidence. Those in charge in criminal justice should also avoid any lies and deceptions in their jurisdiction.