عقلانيت انتقادي مقدمه‌اي بر معرفت شهودي حافظ (بررسي تطبيقي انديشه حافظ و نظريه كارل ريموند پوپر)

كارل ريموند پوپر(1902-1994)، فيلسوف اتريشي، ديدگاه خود را با عنوان عقلانيت انتقادي مطرح كرد و به سرعت اين نظريه در ابعاد متفاوت زندگي بشر سايه افكند. اين ديدگاه با منسوخ ساختن ديدگاههاي فلسفه سنتي يا عقلانيت فراگير، تحوّلي مهم در زمينه معرفت شناسي بود. عقلانيت انتقادي، با نفي انحصار حقيقت به فرد يا گروه خاصّي، دستيابي به حقيقت مطلق را رد مي كند. لزوم تعقّل درباره مسائل مختلف و تلاش براي بهبود خطاي خود در پرتو توجّه به استدلال انتقادي ديگران، نزديكي به حقيقت را امكانپذير مي سازد. اين پژوهش به شيوه اي تحليلي توصيفي با مطالعه همه جنبه هاي نظريه وي، آن را در پنج محور عمده طبقه بندي كرده است. پس از آن با مطالعه ديوان غزليات حافظ، شاعر نامدار ايران در قرن هشتم ه.ش. و تأكيد بر ماهيت انتقادي آن، شباهتهاي اساسي اين دو متفكّر منتقد شرح و طبقه بندي شده است. شباهتهاي ساختاري انديشه حافظ، با تأكيد بر ماهيت شهودي معرفت وي و عيني گرايي و جامعه محوري همزمان آن، در پنج مقوله ويژگي معرفت و صاحبان آن، منابع معرفت و شيوه هاي كسب آن و نمودهاي اخلاقي و مذهبي معرفت ارائه شده است. شباهتهاي اساسي اين مقايسه، ديدگاه فرازماني حافظ و انديشه انتقادي جامع وي را در برخود با ناملايمات روزگارش اثبات مي كند.