بررسي تأثير جهت و موقعيت شيب بر برخي شاخص هاي ميكروبي خاك در زمين هاي مرتعي و جنگلي

ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي ﺷﺎﺧصﻫﺎي ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﺎك در كاربري هاي متفاوت و ﺑﺮ روي ﺑﺨﺶ ﻫﺎي مختلف زمين هاي شيب دار و انتخاب و به ‌كارگيري شاخص هاي مناسب، امكان مديريت و استفاده‌ ي بهينه از خاك را ميسر مي‌ سازد. به‌ منظور بررسي تأثير جهت و موقعيت شيب بر شاخص ‌هاي ميكروبي خاك در زمين ‌هاي مرتعي و جنگلي،يك مطالعه به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه فاكتور كاربري اراضي در دو سطح (مرتع و جنگل)، جهت شيب در دو سطح (شمالي و جنوبي) و موقعيت شيب در سه سطح (شانه، پا و پنجه شيب) و با چهار تكرار در گردنه ي حيران، از توابع شهرستان آستارا در استان گيلان به اجرا درآمد. براي انجام اين مطالعه، تعداد 48 نمونه خاك دست خورده از زمين هاي مرتعي و جنگلي از دو جهت شمالي و جنوبي شيب و در سه موقعيت شانه، پا و پنجه شيب تهيه و جمعيت ميكروارگانيسم ‌ها، تنفس ميكروبي پايه و تنفس ناشي از بستره، كربن زيتوده ميكروبي و سهم ميكروبي در آنها اندازه گيري شد. يافته ها نشان داد كه مقدار تمام پارامترهاي زيستي اندازه‌ گيري شده در خاكِ با كاربري جنگل، به‌ طور معني ‌داري بيش از خاك با كاربري مرتع بود. در هر دو كاربري و در تمام موقعيت ‌هاي شيب، بيشترين مقدار تنفس ميكروبي پايه و تنفس ناشي از بستره، جمعيت ميكروارگانيسم‌ ها و كربن زيتوده ميكروبي در شيب جهت شمالي اندازه ‌گيري شد. در كاربري ‌ها و جهت‌ هاي شيب مورد بررسي، تمام شاخص هاي زيستي به جزء سهم ميكروبي در موقعيت شانه شيب بالاترين مقدار را داشتند. بيشترين مقدار سهم ميكروبي (mgCmic.g1Corg1.95) به شانه شيب در جهت شمالي بازمي گشت كه با مقدار اين شاخص در موقعيت هاي پا و پنجه شيب واقع در جهت شمالي، همچنين شانه و پنجه شيب در جهت جنوبي اختلاف معني داري نداشت. همبستگي بين تمام شاخص ‌هاي زيستي در سطح احتمال يك درصد، خطي مثبت و معني ‌دار بود. بالاترين همبستگي بين تنفس ميكروبي پايه و تنفس ناشي از بستره (**94/.=r) و همچنين كربن زيتوده ميكروبي و تنفس ناشي از بستره (**89/.=r) مشاهده شد.