نقد عوامل انسجام واژگاني در خطبۀ غديريۀ امام رضا(ع)

انسجام مفهوم معنايي است كه به روابط معنايي موجود در متن اشاره دارد و آن را به عنوان يك متن از غير متن متمايز و مشخص مي‌كند. انسجام به سه دستۀ دستوري، واژگاني و پيوندي تقسيم مي‌شود. اين پژوهش به بررسي عناصر انسجامي متن بر اساس نظريۀ مايكل هاليدي و رقيه حسن در خطبه غديريۀ امام رضا (عليه السلام) مي‌پردازد. بر اساس اين نظريه آنچه متن را منسجم و يكپارچه و از نوشته‌هاي پراكنده و از هم گسيخته متمايز مي‌سازد، عامل انسجام است. در اين گفتار بر اساس روش توصيفي تحليلي و با ترسيم نمودار، عوامل واژگاني انسجام‌بخش متن، چون (هم‌آيي، تضاد، انسجام دستوري و مراعات النظير) و تكرار (واژه و عبارت) از متن خطبۀ غديريه استخراج و با آوردن مثال‌هايي تحليل شد. نتيجه اينكه  عوامل انسجام در متن خطبه رعايت و باعث منسجم و پيوسته‌تر شدن آن شده است. آنچه متن خطبه را منسجم كرده است صرفا رعايت اصل انسجام نيست؛ بلكه ناشي از تناسب دروني موجود بين لايه‌هاي متن خطبه است كه برخاسته از فهم عميق صاحب كلام و درك ماوراي روابط بين واژگان و نيز قدرت خلق و آفرينش ادبي و دميدن روح به كالبد كلمات است؛ امري كه چون به درستي صورت پذيرفته به رستاخير كلمات انجاميده است.