ويژگي‌هاي اسانس گياه دارويي مريم‌گلي سوري (Salvia syriaca L.) تحت تأثير اقليم و مراحل فنولوژيكي در مناطق استان چهارمحال‌ و بختياري

از آنجا كه كميت و كيفيت مواد مؤثره گياهان دارويي تحت تأثير عوامل ژنتيكي و محيطي قرار دارد، اين پژوهش به منظور بررسي تغييرات اقليم و مراحل فنولوژيكي بر كميت و كيفيت اسانس گياه مريم گلي سوري ( Salvia syriaca L.) از تيره  نعناع در بهار سال 1397 انجام گرديد تا مناسب‌ترين مرحله رويشي و بهترين منطقه رشد معرفي گردد. طرح آزمايش در قالب طرح كاملاً تصادفي و به‌صورت طرح فاكتوريل دو عامله مراحل فنولوژيكي (مراحل رشد رويشي، ابتداي رشد زايشي و گلدهي كامل) و مناطق (شهركرد، كوهرنگ و لردگان) واقع در استان چهارمحال و بختياري با سه تكرار بود. بعد از آماده‌سازي نمونه‌ها، اسانس‌گيري توسط كلونجر صورت گرفت. اسانس گياهان مورد نظر پس از آماده‌سازي، جهت شناسايي تركيبات به دستگاه GC/MS تزريق گرديد. نتايج بدست آمده نشان‌دهنده اثر معني‌دار مراحل فنولوژيكي و مناطق بر تركيبات اسانس بود. بيشترين تركيبات مؤثره اسانس در گياه مريم‌گلي سوري، شامل سيس توژان (31.4 -23.9 درصد)، كامفور (19.7-16.4 درصد)، ترانس توژان (11.5 -8.8 درصد)، 1، 8 سينئول (12.1-8.43 درصد) بود. در اغلب موارد، تركيبات عمده اسانس و نيز محتواي اسانس در منطقه كوهرنگ و در مرحله ابتداي رشد زايشي بدست آمد. بيشترين ميزان تركيبات معطر مانند آلفا/بتاپينن (گروه مونوترپن‌هاي هيدروكربنه) و كاريوفيلن (سزكوئي ترپن هيدروكربنه) در اسانس گياهان مريم‌گلي سوري در مرحله ابتداي رشد زايشي به دست آمد. با تغيير مناطق از سردسير (كوهرنگ) روبه گرمسير (لردگان)، ميزان تركيبات معطر موجود در اسانس مانند آلفا پينن و ليمونن از گروه مونوترپن هاي هيدروكربنه كاهش، ولي تركيبات سزكوئي‌ترپن مانند كاريوفيلن افزايش يافت.  توصيه مي‌شود در جهت استحصال مواد معطر بيشتر در اين گياه در مرحله ابتداي رشد زايشي و در مناطق سردسير اقدام به بهره‌برداري نمود.