تناص از برده بوصيري تا مديحه هاتف اصفهاني

از دﯾﺪﮔﺎه اﻟﺘﻨﺎص )اﻟﻨﺼﻮﺻﯿﻪ(، ﻫﯿﭻ اﺛﺮ ادﺑﯽ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ در دﻧﯿﺎي ﮔﺴﺘﺮدۀ ادﺑﯿّﺎت وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻫ ﺮ اﺛﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺘﻮن ﭘﯿﺶ از ﺧﻮد و در ﺳﺎﯾﮥ رواﺑﻂ ﺑﯿﻨﺎﻣﺘﻨﯽ ﺧﻠﻖ ﻣﯽ ﺷﻮد. اﯾـﻦ رواﺑـﻂ ﭼﻨـﺎن درﻫـﻢ ﺗﻨﯿﺪه اﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﺘﻦ ﺣﺎﺿﺮ، ﻋﻼوه ﺑﺮ رواﺑﻂ ﻓﮑﺮي و ادﺑـﯽ، ارﺗﺒـﺎط ﻋﻤﯿـﻖ ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ و دﯾﻨـﯽ را ﻧﯿ ﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان دﯾﺪ. ﻣﺪح ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺘﻮﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در آن ﻫﺎ ﻋﻼوه ﺑـﺮ ﻣﻀـﺎﻣﯿﻦ ﻣﺸـﺘﺮك دﯾﻨﯽ، ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﻫﻤﺴﺎﻧﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺳﺮاغ ﮔﺮﻓﺖ. »ﺑﺮدۀ ﺑﻮﺻﯿﺮي« ﻗﺼﯿﺪۀ ﻋﺮﺑـﯽ در ﻣﻮﺿـﻮع اﺧ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﭘﯿﺶ ﻣﺘﻦ، ﺑـﺎ ﭘﯿـﺮوي ﺷـﺎﻋﺮان ﻣﺴـﻠﻤﺎن از ﺟﻤﻠـﻪ ﻫـﺎﺗﻒ اﺻـﻔﻬﺎﻧﯽ ر وﺑـه رو شده استﺤﻠﯿﻞ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﺑﯿﻨﺎﻣﺘﻨﯽ اﯾﻦ دو ﻗﺼﯿﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐـﻪ ﻫـﺎﺗﻒ اﺻـﻔﻬﺎﻧﯽ د ﺳﺎﺧﺘﺎر، اﺳﻠﻮب واژﮔﺎﻧﯽ و ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي ﻏﺮض ﻣﺪح، ﻧـﯿﻢ ﻧﮕـﺎﻫﯽ ﺑـﻪ ﺑـﺮدۀ ﺑﻮﺻـﯿﺮي داﺷـﺘﻪ، وﻟـﯽ در ﭘﺮدازش ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﯿﻨﯽ ﺷﯿﻌﯽ و روح ﻟﻄﯿﻒ ﻋﺮﻓﺎن اﯾﺮاﻧﯽ ﻗﺮار دارد و ﻣﺴـﺘﻘﻞ ﻋﻤـﻞ كرده است