بررسي تطبيقي اجتماعيات در شعر سيّد اشرف‌الدّين گيلاني و محمود سامي البارودي

در ﯾﮑﯽ دو ﻗﺮن اﺧﯿﺮ، در اﯾﺮان )ﻋﺼﺮ ﻣﺸﺮوﻃﻪ( و ﻣﺼﺮ )ﻋﺼﺮ ﻧﻬﻀﺖ(، ﺷﺎﻫﺪ ﺗﺤﻮﻻت ﻋﻤـﺪه اي در زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و... ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ وﯾﮋه در اﺛﺮ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻏﺮب و دﺳﺘﺎورﻫﺎي دﻧﯿﺎي ﻏﺮب ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ. ﺗﺒﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺗﺠـﺎرب ﻣﺸـﺘﺮك و ﺳـﻮﯾﻪ ﻫـﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي رﻫﻨﻤﻮن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن، ﺷﺎﻋﺮان ﻣﺼﺮي و اﯾﺮاﻧﯽ ﯾﮑﯽ از ﻃﺒﻘـﺎت اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﺘﻦ دﮔﺮدﯾﺴﯽ ﻫﺎي زﯾﺴﺖ ﺑﻮم ﺧﻮد، در ﻣﻘﺎم ﻣﺼﻠﺤﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮآﻣﺪﻧـﺪ و ﻧﻘـﺶ آﻓﺮﯾﻨـﯽ ﮐﺮدﻧﺪ. ﺳﯿﺪ اﺷﺮف اﻟﺪّﯾﻦ ﮔﯿﻼﻧﯽ و ﻣﺤﻤﻮد ﺳﺎﻣﯽ اﻟﺒﺎرودي از ﺟﻤﻠﻪ ﺷـﺎﻋﺮاﻧﯽ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﮐـﻪ ﺷـﻌﺮ را در ﺧﺪﻣﺖ اﺻﻼح اﻣﻮر ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار داده اﻧﺪ. ﻣﻘﺎﻟﮥ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ادﺑﯿﺎت ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﺸﺎﺑﻬﺎت ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﻄـﺮح در ﺷـﻌﺮ اﯾـﻦ دو ﺷـﺎﻋﺮ را در زﻣﯿﻨـﮥ اﺟﺘﻤﺎﻋﯿـﺎت واﮐـﺎوي ﮐﻨـﺪ. در ﻣﺠﻤﻮع، ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ دردﻫﺎ و دﻏﺪﻏﻪ ﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﺴﯿﻢ ﺷﻤﺎل و ﺑﺎرودي در ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎﺗﯽ ﭼﻮن ﺗﺮﻏﯿـﺐ ﻣـﺮدم ﺑـﻪ ﻋﻠـﻢ اﻧـﺪوزي و ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ ﺟﻬـﻞ ، ﺑﺎﺳـﺘﺎن ﮔﺮاﯾـﯽ، ﺳـﺘﯿﺰ ﻋﻠﯿـﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕـﺎن ﻋﺪاﻟﺖ ﺧﻮاﻫﯽ، ﻗﺎﻧﻮن، آﮔﺎﻫﯽ ﺑﺨﺸﯽ و ﺑﯿﺪاري ﻣﺮدم, و... در اﺷﻌﺎرﺷـﺎن ﺑﺎزﺗـﺎب ﻣـﯽ ﯾﺎﺑﻨـﺪ ﮐـﻪ ﺷـﮑﻞ ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ آن در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ.