نقد و بررسي ردّ پاي شعر فرنگي در شعر «ياد آر زِ شمع مردۀ» دهخدا

ﭘﺸﺘﻮاﻧﮥ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺷﺎﻋﺮان در ﺷﻌﺮ دورۀ ﻣﺸﺮوﻃﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻫﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ﻋﻼوه ﺑـﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻨّﺘﯽ اﯾﺮان، ﺷﺎﻣﻞ آﺛﺎر اروﭘﺎﯾﯽ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮓ اروﭘﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﻣـﯽ ﺷـﻮد. در ﺳِـﯿﺮ اﯾـﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، آﺛﺎر اروﭘﺎﯾﯽ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﭼـﻪ ﻏﯿﺮﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ و از ﻃﺮﯾـﻖ ﺗﺮﺟﻤـﻪ، ﺗﺄﺛﯿﺮﻫـﺎي ﺑﺴﯿﺎري در ﺣﻮزه ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ، ﺗﺼﺎوﯾﺮ و زﺑﺎن )واژﮔﺎن، ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت و...( در ﺷﻌﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﻓﺎرﺳﯽ داﺷﺘﻨﺪ. ﺷﻌﺮ »ﯾﺎد آر زِ ﺷﻤﻊ ﻣﺮدۀ« دﻫﺨﺪا از ﻧﻈﺮ ﺗـﺎرﯾﺨﯽ و ادﺑـﯽ ﺟﺎﯾﮕـﺎه وﯾـﮋه اي در ﺗـﺎرﯾﺦ ادﺑﯿﺎت و ﺷﻌﺮ ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﻓﺎرﺳﯽ دارد و اوﻟﯿﻦ ﺷﻌﺮ ﻣﻬﻢ و ﺗﺄﺛﯿﺮﮔـﺬار ﻓﺎرﺳـﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از ﺷﻌﺮ ﻓﺮﻧﮕﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ، ﺷﻌﺮ »ﯾﺎد آر زِ ﺷـﻤﻊ ﻣـﺮدۀ « دﻫﺨـﺪا در ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺎ ﺷﻌﺮ »ﺑﻪ ﯾﺎد آر« آﻟﻔﺮد دو ﻣﻮﺳﻪ و ﻧﯿﺰ ﺷﻌﺮ »ﯾﺎدِ آﯾﺖ ﺑﻨـﯽ « رﺟـﺎﺋﯽ زاده ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻣﯿﺰان و ﻧﻮع ﺗـﺄﺛﺮ دﻫﺨـﺪا در ﺳـﺮودن ﺷـﻌﺮ »ﯾـﺎد آر زِ ﺷـﻤﻊ ﻣـﺮده « از اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻓﺮاﻧﺴﻮي و ﺗﺮﮐﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد. اﻟﺒﺘﻪ ﺗﮑﯿﮥ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ، ﭼﻨﺎن ﮐﻪ دﻫﺨﺪا ﺧﻮد ﺻـﺮاﺣﺘﺎ ً ﺑﯿﺎن ﮐﺮده اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺮاﯾﻦ ﻋﻠﻤﯽ و ادﺑﯽ، ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﻓﺮاﻧﺴﻮي اﯾﻦ ﺷﻌﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.