بررسي نشانه‌ـ ‌معناشناختي اشعار نِزار قبّاني

ﺮرﺳﯽ ﻧﺸﺎﻧﻪ ـ ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺳﯽ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﯾﮑـﯽ از ﻧﯿﺎزﻫـﺎي اﺻـﻠﯽ در ﺑﺮرﺳـ ﯽ ﻫـﺎ ي ادﺑـﯽ دورۀ اﺧﯿـﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﯾﺮا ﺑﻪ ادﺑﯿﺎت ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ و ﺳﺮزﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﺑﺨﺸـﺪ . اﯾـﻦ روش ﻓﺮاﯾﻨـﺪي اﺳـﺖ ﺣﺴـﯽ ـ ادراﮐـﯽ، ﺳﯿﺎل، زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و ﻧﺎﭘﺎﯾﺪار ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺷـﮑﻞ و در ﻓﺮاﯾﻨـﺪ ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﻣﻌﻨﺎ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﻓﺮاﯾﻨـﺪي ﻫﻨـﺮي، ﺣﺴـﯽ و زﯾﺒـﺎ ﻣـ ﯽ آﻓﺮﯾﻨـﺪ ﮐـﻪ ﻫـ ﯿﭻ ﮔﻮﻧـﻪ ﻧﺘﯿﺠـ ﮥ ﻗﻄﻌـﯽ و از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه ﻧﺪارد، ﺑﻠﮑﻪ ﺷﻮش ﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ و اﺣﺴﺎﺳﯽ در روﻧﺪ ﮐﻼم آﺷﮑﺎر ﻣـ ﯽ ﺷـﻮد و اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﻀﻮر ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺗﻨﺸﯽ در ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻣﯽ ﮔﺮدد و زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﮐﻼم ﻣـ ﯽ ﺑﺨﺸـﺪ ﺑُﻌﺪ ﺣﺴﯽ ـ ادراﮐﯽ و ﻋﺎﻃﻔﯽ ﮐﻼم، در ﻧﺸﺎﻧﻪ ــ ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺳـﯽ ﮔﺮﯾﻤﺎﺳـﯽ ﺑـﻪ ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﻣﻌﻨـﺎ و ﺗﺤـﻮل آن ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ. اﯾﻦ روش ﺑﺮﺧﻼف روش ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪار و روش رواﯾﯽ، ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﻋﻤﻞ ﻧﻤـ ﯽ ﮐﻨـﺪ و ﻧﺘﯿﺠـﻪ اي ﻗﻄﻌﯽ و از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه ﻧﺪارد؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﮥ ﺧـﺎص و ﻣﺸﺨﺼـﯽ ﻋﻤـﻞ ﻧﻤـ ﯽ ﮐﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻧﺘﯿﺠـﮥ ﻣﺸﺨﺼﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺗﻨﺸﯽ ﺑﺮ ﻣﻌﻨﺎ ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ. ﻣﻌﻨـﺎي ﮔﻔﺘﻤـﺎن در ﺗﻌﺎﻣـﻞ اﺣﺴﺎﺳـﯽ ﺷﻮش ﮔﺮ و دﻧﯿﺎ و ﻏﺎﯾﺐ ﺷﺪن ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد، وﻟﯽ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻫﻢ ﭘﺎﯾﺪار ﻧﯿﺴﺖ، ﺑﻠﮑـﻪ در ﻧﻮﺳﺎن اﺳﺖ و ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺳﺎن ﻫﺎﯾﯽ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﮔﻔﺘﻤﺎن را ﻣﯽ آﻓﺮﯾﻨﻨﺪ. در اﯾـﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ، ﺷـﻌﺮﻫﺎي »ﻏﺮﻧﺎﻃـﻪ «، »ﻗَﺼﯿﺪة اﻟﺤُﺰن« و »إﻧﱠﻬَﺎ ﺗُﺜْﻠِﺞُ ﻧِﺴﺎءً« از ﻧﺰار ﻗﺒّـﺎﻧﯽ از دﯾـﺪﮔﺎه ﻧﺸـﺎﻧﻪ ــ ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺳـﯽ، در اﺑﻌـﺎد ﺣﺴـﯽ ادراﮐﯽ، ﻋﺎﻃﻔﯽ و زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد.