مباني نظري شهرنشيني و شهرسازي و قواعد رفتار شهروندي در تمدن اسلامي، ادوار نظريه شهري از پيامبر(ص) تا نظريه شهري ابن خلدون

نقش دين در تغيير رفتار شهروندان در عصر پست مدرن بوسيله مكتب انتقادي فرانكفورت در تحليل تاريخ و اجتماع بررسي شده است و هابرماس آن را در كتاب قدرت دين اورده است. دين اسلام در قرون وسطي قدرت خود را در شهرسازي نشان داد اين دين با تغيير رفتار شهروندي با هجرت و تاسيس شهر اغاز شد، با مهاجرت پيامبر الگوي رفتار انسان از شهر با اخلاق سرمايه داري مكه با رفتار ضد ديني شهروندان به مدينه شهر فرهنگ و قران شكل گرفت. انگيزه آن تكامل رفتار انسان است كه كبراي كلي شهرسازي اسلامي و بنيان دموكراسي اسلامي براي شكل گيري شهر است و نشانه اصالت و عمق فلسفي و ديني شهر سازي اسلامي و از پديده هاي شهرسازي قرون وسطي است. مباني نظري آن رفتار فرد، اجتماع و حفظ محيط زيست است و در ادوار تاريخي شهر سازي اسلامي با اموز ه هاي بنيادين ديني و فلسفي در رفتار پيامبر و آثار فارابي ، ابن رشد، ابن رامي و ابن خلدون پيشگام در نظريه كلاسيك شهري بروز كرده است. تاسيس وتوسعه تشكيلات شهر اسلامي با وقف و حسبه در كتاب تاريخ تشكيلات در اسلام(1392) از دولت پيامبر تا خلافت عثماني و سلطنت صفويه امده است. پيامبر در اغاز اين تشكيلات نخستين فردي است كه رفتار شهروندان در محيط شهري را مورد محاسبه قرار داده است ( كان رسو ل الله اول من احتسب) حسبه مبناي نظري رفتار شهروند و شهرسازي اسلامي ريشه در سيره اداري و سياسي پيامبر اسلام در تاسيس مدينه مي رسد. مسئله پژوهش اين كه چرا با وجود تشكيلات اداري شهرداريها و مجامع علمي حقوق مجموعه مدوني در مورد حقوق فردي و اجتماعي و رفتار شهروندان تدوين نشده است. فرضيه پژوهش اين است كه امكان ارايه طرح جامع مدون كاربردي د ر مورد رفتار شهروندي و حقوق فردي و اجتماعي شهر سازي بر پايه مصادر غني اسلامي و فكر فلسفي وجود دارد زيرا تجارب شهر سازي اسلامي وقوع ان را ثابت كرده است. ابن الرامي مهندس فقيه شهر ساز مشاور فني قاضي الجماعه دولت حفصيان در قرن هفتم هجري يكي از سازندگان شهر تونس است كه مجموعه مدوني از قوانين شهر سازي را برمبناي اخلاق اسلامي و مقتضيات عمران شهري هفتصد سال پيش تدوين كرده است. مواد پژوهش حاضر تحقيقات مولف از 1381 و رساله فوق دكتري با موضوع دموكراسي و شكل گيري شهر و شهر در گذر تاريخ(2012) است كه با روش مكتب انتقادي فرانكفورت صورت گرفته است. از جمله پارادايم شهر اسلامي ( 1378) كه با اقتباس از اموزه هاي اسلامي در شهر سازي و حقوق شهروندي نوشته شده است. مقاله دوره مديترانه اي مغرب و افريقيه كه روند شهرسازي و تبلور حقوق و انديشه شهروندي در افريقيه از فتح عربي اسلامي تا قرن دوم هجري و از قرن سوم تا دهم هجري به شهرسازي اسلامي و شهروندي پرداخته است. نكته قابل توجه امكان تدوين فقه اجتهادي شهر بويژه براساس نظريه اجتهادي تشيع و توان اصول فقه تسنن در پرداخت معارف و حقوق شهروندي برمبناي نوازل فقهي است كه ابن رامي در مجموعه اجتهادي خود در مورد حقوق شهرسازي و شهر و شهر وند با عنوان اجتهادي احكام البنيان تدوين كرده است

no abstract