بررسي تطبيقي فراز «يا مَن دلّ علي ذاتِه بِذاته» دعاي صباح با تقريرات برهان صديقين

مسئله اصلي پژوهش حاضر انطباق فراز »يا مَن دلّ علي ذاته بِذاته « در دعاي صباح با تقريرهاي مختلف برهان صديقين است. با روش توصيفي ـ تحليلي مهمترين اين تقريرها مورد بررسي قرار گرفته شده و يافته‌هاي اين تحقيق نشان مي‌دهد تنها مي‌توان براساس تقرير علامه طباطبايي ادعا كرد كه اين فراز اشاره بر برهان صديقين دارد. در اين تقرير از اصل وجود واقعيت به وجوب آن نايل آمده و از طريق لوازم همين وجود، وجوب خدا اثبات مي‌شود و به نظر مي‌رسد اين همان دلالت ذات بر ذاتي است كه امام علي × در دعاي صباح به آن اشاره فرمودند. اما بر اساس تقرير ابن سينا و ملاصدرا اين فراز از دعا مصداق برهان صديقين نيست. در تقرير ابن سينا امكان ماهوي مأخوذ است و از استحاله دور و تسلسل كمك گرفته شده و در تقرير ملاصدرا از اصول فلسفي مانند اصالت و تشكيك وجود و ربط علّي استفاده شده كه در هر دو تقرير از غير ذات حق براي اثبات وجوب حق كمك گرفته شده است.