مدل‌سازي رابطه طوفان‌هاي گردوغبار با متغيرهاي حدي و متوسط دما در نيمه غربي كشور

افزايش وقوع طوفان‌هاي گردوغبار در چند سال اخير در غرب و جنوب غرب ايران، اهميت پيش‌بيني و ارتباط اين پديده با نوسانات اقليمي را دوچندان كرده است. هدف از اين پژوهش، بررسي شدت همبستگي و مدل‌سازي رابطه فراواني روزهاي همراه با طوفان گردوغبار (FDSD) با متغيرهاي حدي و متوسط دما در نيمه غربي كشور مي‌باشد. بدين منظور از داده‌هاي ساعتي گردوغبار و كدهاي سازمان جهاني هواشناسي و همچنين داده‌هاي اقليمي شامل دماي متوسط، دماي بيشينه و دماي كمينه در مقياس ماهانه با طول دوره آماري 25 ساله (2014-1990) در 26 ايستگاه سينوپتيك واقع در نيمه غربي كشور استفاده شد. براي ارتباط سنجي فراواني روزهاي همراه با طوفان گردوغبار با متغيرهاي حدي و متوسط دما از ضرايب همبستگي پيرسون و اسپيرمن و همچنين روش رگرسيون خطي چندمتغيره در نرم‌افزار SPSS استفاده شد. به منظور تحليل همبستگي، نقشه پهنه‌بندي ضرايب با روش IDW در نرم‌افزار ArcGIS تهيه شد. نتايج نشان داد كه بالاترين ضريب همبستگي با شاخص FDSD مربوط به متغير دماي بيشينه در ايستگاه آبادان با مقدار 0.875 و دماي كمينه در ايستگاه اهواز با مقدار 0.893 بود. همچنين با افزايش شاخص FDSD، مقادير ضريب همبستگي افزايش يافت؛ به نحوي كه در ايستگاه‌هاي آبادان و اهواز كه به ترتيب با 401 و 321 روز در بازه زماني 25 ساله، ركورددار بيشترين تعداد روزهاي همراه با طوفان گردوغبار بودند، بالاترين ضرايب همبستگي بين متغيرهاي حدي و متوسط دما با شاخص FDSD مشاهده شد. مدل‌سازي رگرسيون چند متغيره بين گردوغبار و پارامترهاي مختلف دما در نيمه غربي كشور نيز نشان داد كه تأثير متغيرهاي حدي دما در وقايع گردوغبار بيشتر از دماي متوسط است. مدل‌هاي رگرسيوني نيز نشان مي‌دهند كه در بهترين حالت، متغيرهاي حدي دما در آبادان 81.2 درصد و در بندرماهشهر 79.3 درصد  از تغييرات شاخص FDSD را تبيين مي‌كنند.