حمايت حقوقي از آثار ادبي و هنري بر مبناي نقش آموزشي و اجتماعي آثار در متون حقوقي ايران

نقش آثار ادبي و هنري در توسعه و پيشرفت فرهنگي يك جامعه به حدي پررنگ است كه بسياري از جامعه‌شناسان، اساس تربيت را در هنر دانسته و بر نقش بنيادين آن در رشد و اعتلاي جامعه تأكيد كرده‌اند. تأثير انكارناپذير آثار ادبي و هنري به گونه‌اي است كه اگر اين آثار در راستاي اخلاق و آموزه‌هاي انساني و ديني باشند، موجب اعتلاي علمي و فرهنگي شده و حركت بر خلاف مسير، ثمره‌اي جز انحطاط و سقوط در پي نخواهد داشت. با توجه به اين ضرورت كه بايد در اين شرايط ميان منافع جامعه براي دستيابي به آثار ادبي و هنري جديد و تعالي‌دهنده از يك سو و حمايت از پديدآورندگان آثار هنري براي ايجاد آثار بديع از سوي ديگر تعادلي برقرار شود، مقاله حاضر به دنبال آن است تا با بيان نقش آثار ادبي و هنري بر اجتماع مشخص سازد كه آيا در قوانين ايران، در حمايت قانوني از اين آثار محدوديتي وجود دارد يا مطلق آثار قابل حمايت هستند؟ و در صورتي كه حكم به لزوم محدوديت داده شود، ملاك اعمال محدوديت چيست؟ حاصل مطالعه نشان مي‌دهد كه مطلق آثار ادبي و هنري در نظام‌هاي حقوقي غايت‌گرا، اخلاق‌محور و مبتني بر كرامت انساني، بر خلاف سيستم‌هاي حقوقي سرمايه‌داري و مبتني بر مادي‌گرايي و لذت‌گرايي، قابل حمايت قانوني نيستند و براي تعيين موارد قابل حمايت، بايد از ملاك مشروعيت و منفعت عقلايي مشروع بهره برد.