زيبايي آواز و دستگاه موسيقي اشعار عاشورايي يزد در قالب نوحه

رويداد عاشورا در شكل‌گيري و تحول بعضي از الحان و انواع دستگاه‌ موسيقي بسيار تأثيرگذار بوده است. در اين جستار با هدف كشف زيبايي موسيقي نوحه‌هاي شهر يزد به شيوۀ توصيفي، تحليلي و استشهادي، ويژگي‌هاي آهنگي، آوازي اشعار عاشورايي در شكل نوحه و تأثير آن در دستگاه موسيقايي بررسي مي‌شود. آهنگ‌سازِ نوحه باتوجه به قواعد علميِ شناخته شده، تم مركزي و محوري را مبنا قرار مي‌دهد و براساس آن، تم‌هاي مشابهي را مي‌سازد و شعر را به اندازه لازم گسترش مي‌دهد. نغمه‌هاي ديگر اين اشعار همچون موزاييك‌هاي يك سالن سنگ فرش شده، در كنار تم‌ها چيده‌ مي‌شوند. در هنگام خواندن و اجراي اشعار عاشوراي حسيني، نوحه‌خوان با تغيير لحن، چنان تغييرات صوتي آشكاري پديد مي‌آورد كه با هر تغيير لحن و مايه‌ و با كمك فن تغيير گام به مرحله ديگري مي‌رود. اينجاست كه لحن و زبان موسيقي به كمك اشعار نوحه و تناسب محتوا با موسيقي، به توصيف اين حادثۀ غمبار مي‌پردازد. حاصل آنكه در شعر و نوحۀ عاشورايي يزد، وجود چندضربي بودن نوحه‌ها، تلفيق و پيوند شعر با اصالت و شيوايي ملودي‌هاي آهنگ، ارائۀ نوعي موسيقي خاص با عنوان «بيات يزد»، بهره‌گيري از پرش‌هاي موسيقي و همچنين ملودي دست اول از شاخصه‌هاي شعر نوحۀ اين ديار است.